آفت شپشک کیوی و راه های کنترل آن

مقدمه

کیوی گیاهی است از خانواده اکتینیدیاسه (Actinidiaceae) است. این گیاه بسیار پررشد و رونده است و برای ایستایی نیاز به قیم دارد. کیوی گیاهی دوپایه می باشد. گل ها در شاخه ایجاد می شود و به رنگ کرم باشند. کیوی دارای ریشه های سطحی بوده و نیمی از ریشه ها در عمق 30 سانتی متری قرار دارند. میوه ی کیوی بلند و سیلندری شکل می باشد. بیش از 61 گونه و 1000 نوع از کیوی شناسایی شد ولی تنها دو گونه آن اقتصادی و تجاری هستند. این گیاه دچار بیماری ها و آفات مهمی می شوند که در این مقاله به آن میپردازیم. همچنین

در ایران کیوی در استان های مازندران، گیلان و گلستان کشت می شود و سطح کشت این محصول بالغ بر 12 هزار هکتار در می باشد. در این مقاله سعی بر آن است تا به نکات مهم در کنترل آفات و بیماری های این محصول اقتصادی اشاره شود.

شپشک کیوی Pseudaulacaspis pentagona:

مهم ترین آفت درختان کیوی بوده و جزو حشرات سپردار می باشد. این آفت با تغذیه از شیره گیاهی موجب ضعف، پژمردگی، ریزش برگ ها و در نهایت خشکیدگی درخت ها می شود. شپشک توت در ایران دارای 3 تا 4 نسل در سال است.

زیست شناسی و بیولوژی شپشک:

با توجه به آب و هوای شمال ایران نسل اول در اردیبهشت، نسل دوم در تیر، نسل سوم در شهریور و در صورت گرم شدن هوا نسل چهارم در اواخر آبان تشکیل می شود. برای مبارزه باید فاصله کاشت درخت ها کمتر از 4 یا 5 متر نباشد. همچنین هرس زمستانه به شکلی باشد که فاصله شاخه ها در دو طرف بازوهای اصلی درخت حداقل 20 تا 40 سانتی متر باشد. در هرس زمستانه شاخه های بیمار به شپشک حذف و به بیرون باغ انتقال یابد و معدوم شوند.

رطوبت بیش از حد باعث طغیان آفت می شود و تنظیم دوره آبیاری اهمیت دارد. مبارزه شیمیایی به دلیل سپر سختی که بر روی شپشک وجود دارد و همچنین چند میزبانه بودن آفت، دشوارمی باشد . از این رو باید از سمپاشی زمستانه بلافاصله بعد از هرس کیوی با روغن و یکی از سموم رایج انجام شود. در بهار مناسب ترین زمان سمپاشی هنگامی است که حداکثر پوره های سن یک از تخم خارج می شود و روی شاخه حرکت می کنند.

خسارت شپشک روی کیوی:

روي شـاخه ها و تنـه درخـت مسـتقر و بـه نـدرت روي بـرگ و ميـوه ایـن آفـت عمومـا مشـاهده ميشـود. شپشـک تـوت، بـا فـرو بـردن خرطـوم در بافـت گیـاه از شـیره آن نغذیـه میکنـد و باعـث ضعـف گیـاه، ریـزش بـرگ و در نهایـت خشـکیدگی آن شـده و در حالـت طغیانـی بـا اسـتقرار روی میـوه از بـازار پسـندی آن میکاهـد.

آفت شپشک در درختان کیوی یکی از مشکلات رایج است که باعث ضعیف شدن درخت و کاهش محصول می شود. برای کنترل این آفت، می توان از روش های مختلفی از جمله سمپاشی زمستانه با روغن و سموم رایج، هرس شاخه های آلوده و استفاده از حشره کش های تنظیم کننده رشد استفاده کرد.

مدیریت  شپشک کیوی:

قبل از اقدام به مبارزه از طریق سمپاشی روش هایی وجود داره که میتوانیم جلوی این آفت کیوی را بگیریم که به این روش مبارزه،مبارزه فیزیکی میگویند. مهمترین روش های مبارزه فیزیکی با آفت شپشک کیوی عبارتند از:

•  فاصلــه کاشــت مناســب: کاشــت متراکــم درختهــای کیوی شــرایط مناسـب را بـرای فعالیـت شپشـک فراهـم میکنـد. بنابرایـن از فاصلـه کاشـت کمتـر از 4 در 5 متــر خــودداری شــود.
• هرس مناسب: هـرس زمسـتانه بـه شـکلی انجـام شـود که فاصلـه شـاخهها در طرفين بازوهـای اصلـی درخـت حداقـل 20 تـا 40 سـانتيمتر از یکدیگـر فاصله داشـته باشـد.
• رعایـت اصـول صحيـح مصـرف آب: رطوبـت بيـش از حـد در محيـط باغ، شـرایط را بـرای افزایـش جمعیـت شپشـک فراهـم میکنـد. بنابرایـن بـا مصـرف درسـت میـزان آب مــورد نیــاز و تنظيــم دوره آبیــاری در تابســتان ميتــوان از افزايــش جمعيــت آفــت جلوگيـري كـرد.
• حــذف شــاخه های آلــوده بــه شپشــك: در هــرس زمســتانه شــاخههای آلــوده بــه شپشــك حــذف و از داخــل بــاغ بیــرون بــرده شــود کــه در کاهــش جمعیــت آفــت مؤثـر اسـت.

• مبارزه شیمیایی با آفات کیوی: شپشک

  مبارزه شیمیایی آخرین راه برای مبارزه با آفات کیوی میباشد. كنتـرل شپشک کیوی به واسـطه داشـتن سـپرحفاظتي سـخت و مومـي و نیـز چنـد میزبانـه بـودن آن بسـيار مشـكل اسـت. سمپاشـي در باغهـاي بـه شـدت آلـوده، بلافاصلـه پـس از هـرس زمسـتانه كيـوي (از 15 دي تـا 15 بهمـن مـاه) بـا يكـي از سـموم رایـج همـراه بـا روغـن ولـك بـه ميـزان يـك تـا دو درصـد توصيـه ميشـود.

  در صورتیکـه بـا انجـام مـوارد توصیـه شـده در بـاال جمعیـت آفـت در طـول فصل رشـد زیــاد باشــد، الزم اســت سمپاشــی صــورت گیــرد. مناســبترین زمــان کنتــرل شــیمیایی
  آفــت بــا یــک حشــرهکش مناســب هنگامــی اســت کــه حداکثــر پوره هــای ســن یــک از تخــم خــارج شــده و روی شــاخه ها حرکــت میکننــد. الزم بـه ذکـر اسـت کـه پوره هـای سـن یـک شپشـک در نسـل اول، اوایـل خـرداد مـاه از تخــم خــارج میشــوند.

  ایــن زمــان مصــادف اســت بــا اوج بــاز شــدن گلهــای کیــوی فــروت کــه نیــاز بــه عمــل گردهافشــانی دارنــد. بنابرایــن بــا توجــه بــه ایــن همزمانــی، مبــارزه شــیمیایی بــا آفــت در نســل اول توصیــه نمیشــود. لــذا توصیــه مــی شــود مبـارزه شـیمیایی بـا نسـل دوم و سـوم آفـت بـه صـورت موضعـی و در کانونهـای آلـوده انجـام شـود.