پوسیدگی سیاه مرکبات یا پوسیدگی ناف سیاه مرکبات و راه های درمان آن
پوسیدگی سیاه مرکبات
پوسیدگی سیاه مرکبات یا پوسیدگی سیاه ناف میوه یا پوسیدگی آلترناریایی یکی از بیماری های قارچی مرکبات است که بر اثر قارچ بسیار رطوبت دوست Alternaria alternata به وجود می آید. در شرایط بارانی همراه با باد پراکنش این بیماری به قسمت های سالم درختان بیشتر می شوند و شرایط برای پیشرفت بیماری مساعدتر می شود زیرا اسپورهای قارچ توسط قطرات آبی که روی برگ های آلوده پرتاپ می شوند، پخش می شوند.
قارچ Alternaria alternata
یکی از عوامل بیماریزای مهم مرکبات در جهان می باشد. بیماری لکه قهوه ای (Brown spot) به ویژه روی برگ و میوه نارنگی پیچ و تانجلو و بیماری پوسیدگی سیاه (Black rot) مخصوصا در میوه پرتقال تامسون ناول از جمله بیماریهایی بوده که به وسیله قارچ آلترناریا ایجاد شده است و در سالهای اخیر گسترش یافته و موجب بروز خسارت زیادی در مرکبات شمال ایران گردیده است. بیماری آلترناریا هر ساله با گرم شدن هوا و اولین بارندگی بیش از پنج میلیمتر در تابستان در ارقام پرتقال ناول (ناف دار) مرکبات از جمله پرتقال تامسون ناول و نارنگی رقم پیچ مشاهده می شود.
علائم بیماری پوسیدگی سیاه مرکبات
نشانه های بیماری پوسیدگی سیاه ابتدا در برگ ها سپس در میوه ها در دو مرحله یکی اندازه فندقی شدن دومی نزدیک برداشت ممکن است دیده شود.
علائم بیماری در برگ
اولین علایم وجود بیماری ظهور لکه ای قهوه ای رنگ با هاله زرد اطراف لکه ها بر روی برگ می شود این هاله زرد به دلیل تولید مواد سمی توسط قارچ آلترناریا می باشد. گاهی اوقات ممکن است لکه ها بر روی رگبرگ ها که مسیرهای آوندی روی برگ هستند ایجاد شود که سبب مرگ آن قسمت و به وجود آمدن لکه های مرده با رنگ قهوه ای کوچک به اصطلاح نکروتیک می شود.
علائم بیماری در میوه
پس از ریزش گل ها آلودگی از برگ ها به میوه های تازه تشکیل شده منتقل می شود که سبب ریزش میوه ها در حالت اندازه فندق می شوند که علایم روی این میوه ها به صورت لکه های گرد کوچک با رنگ سیاه می باشد معمولاً محل لکه ها در قسمت اتصال میوه به ساقه است. در صورت آلوده شدن میوه های نزدیک به برداشت میوه از قسمت متصل به ساقه لکه دایره ای قهوه ای یا سیاه رنگ دیده می شود که در صورت برش دادن میوه سیاهی به سمت داخلی میوه هم دیده می شود.
عامل بیماری
عامل این بیماری قارچ آلترناریا بوده که به بیماری پوسیدگی سیاه ناف مرکبات بیشتر مشهور است، زرد شدن ناف و در مراحل بعدی سیاه شدن لایه آلبیدو و ریزش غیر طبیعی میوه های ارقام حساس در اوایل تابستان که با ریزش طبیعی و فیزیولوژیک متفاوت می باشد از علائم این بیماری می باشند. بیماری به صورت لکه های قهوه ای بافت مرده ( نکروتیک) روی برگ، میوه و سرشاخه های جوان برخی از ارقام مرکبات دیده می شود. این لکه ها معمولاً در اواسط بهار روی برگ ها ظاهر شده، به سمت رگبرگ پیشروی می کنند. این لکه ها حاشیه ای زرد رنگ دارند که دراثر سم عامل بیماری زا بوجود آمده و به سرعت بافت گیاه را از بین می برد.
بیماری غالباً سبب ریزش زودهنگام میوه های جوان شده و یا در سطح پوست آنها برجستگی های کوچکی به رنگ قهوه ای یا قهوه ای تیره ایجاد می کند. سطح لکه های روی پوست میوه به سهولت جدا شده و می ریزد و در نتیجه حالت آبله ای به پوست میوه داده و چنین میوه هایی ارزش بازار پسندی خود را از دست می دهند. قارچ عامل بیماری بیشتر به سرشاخه های ترد و جوان حمله کرده و برگ های مسن دربرابر بیماری مقاوم هستند.
عامل بیماری، نحوه انتشار
قارچ Alternaria alternata عامل این بیماری است. این قارچ هوازی بوده و روی زخم های قدیمی شاخه و برگ زمستان گذرانی می کند. با مساعد شدن شرایط، اسپورهای قارچ پس از خروج بوسیله باد یا باران روی اندام های جوان و حساس گیاه می نشینند. بارش باران یا تغییرات شدید رطوبت هوا شرایط را برای انتشار بیماری مساعد می کند.
روش کنترل و مبارزه با بیماری
1 – برای کنترل این بیماری بایستی در زمان برنامه ریزی برای احداث باغ نسبت به غرس ارقام مقاوم اقدام نمود.
2 – هرس به موقع و حذف بقایای آلوده گیاهی
3 – دوری از آبیاری زیاد و کود دهی کودهای ازته
4- درختان آلوده را با سموم مناسب محلول پاشی کنند(استفاده از کودهای پتاسیمی مانند فسفید پتاسیم و یا نیترات پتاسیم) و محلولپاشی درختان آلوده با قارچکش های حفاظتی مانند رورال تی اس و یا مانکوزب
5- سمپاشی را عصر و هنگام خنکی هوا از پایین درخت به سمت تاج انجام دهند تا امکان تماس با نافمیوه هم فراهم شود.سمپاشی در هوای بدون باد انجام شود و 24 ساعت بعد سمپاشی باران نداشته باشیم.
در درختانی که کودهای ازته بیش از حد استفاده شده است اپیدرم رویی برگ ها بسیار نازک شده و به راحتی اسپورهای قارچ به درون گیاه راه می یابند. بنابراین کود های ازته طبق برنامه کوددهی مشخص داده شود. در صورت سابقه بیماری در باغ بهتر است پس از هر بارش با قارچکش رورال تی اس سمپاشی انجام شود. در صورت امکان بقایای ریخته شده از درخت جمع آوری یا با شخم به اعماق خاک برده شود.
