پوسیدگی قهوه ای سیب زمینی و راه های درمان آن

Potato brown rot

پوسیدگی قهوه ای، پژمردگی باکتریایی یا پژمردگی باکتریایی جنوبی یکی از بیماری های گیاهی مهم روی سیب زمینی است. این بیماری در نواحی گرم به سرعت گسترش می یابد، به صورتی که وجود یک گیاه آلوده منجر به نابودی تمام مزرعه می شود. عامل این بیماری به گیاهان مختلفی از جمله گوجه فرنگی، تنباکو، بادمجان، فلفل دلمه و موز حمله می کند.

علائم بیماری پوسیدگی قهوه ای:

بیماری گیاهی پوسیدگی قهوه ای سیب زمینی با حمله به بافت آوندی گیاه باعث پژمردگی یک طرفه، زردی و قهوه ای شدن بوته و در نهایت ریزش برگ ها می شود. ممکن است روی بخش بیرونی ساقه های آلوده خطوط قهوه ای رنگ ایجاد شود. با برش عرضی غده های آلوده، در محل دسته جات آوندی بافت حلقه ای تیره رنگ مشاهد می شود. در زمان توسعه بیماری، با فشردن غده های سیب زمینی بین انگشتان شیرابه سفید از آن خارج می شود. به طور کلی این بیماری در سه ویژگی متمایز از بیماری پوسیدگی حلقوی است: تفاوت اول این بیماری، پژمردگی سریع برگ ها بدون مشاهده علائم اولیه زردی یا بافت مردگی است. تفاوت دوم، خروج شیرابه کرم رنگ در زمان قرار دادن انتهای ساقه در داخل آب می باشد. تفاوت سوم این نکته است که بیماری پوسیدگی قهوه ای باعث آسیب بسیار کمتری روی بافت سطحی غده می گردد.

ترشح باکتری از برش های قسمتهای آلوده پژمردگی و علائم مربوط، آن را از پژمردگی های قارچی متمایز میکند. ساقه های سیب زمینی استولونها و ریشه های گیاهانی با علائم اولیه در برگ، اندکی از علائم پیشرفته آلودگی را نشان میدهد. تغییر رنگ به خاکستری مایل به قهوه ای که معمولاً در تمام پریدرم غده ظاهر میشود استقرار کامل آلودگی را نشان می دهد.

هرگاه غده ها از وسط دو نیم شده و فشار کمی به آنها وارد شود، قطرات خاکستری مایل به سفید توده لزج باکتریایی از حلقه آوندی به بیرون تراوش میکند. چشمها غالباً در روی جوانه یا نوک غده به رنگ خاکستری مایل به قهوه ای در می آیند و ماده مترشحه چسبنده ای ممکن است در روی آنها یا در نقطه اتصال استولون به غده، تشکیل شود. توده باکتریایی ترشح شده با خاک مخلوط و باعث چسبیدن ذرات خاک به سطح غده میشود.

پوسیدگی غده آلوده به جا مانده در زمین استمرار می یابد و میکروارگانیسم های ثانویه آن را به توده ای لزج که لایه نازکی از کورتکس و پریدرم احاطه شده است تبدیل میکنند. غده ها با انتقال باکتری از راه سیستم آوندی آلوده میشوند. همچنین سطح خارجی غده ها در دوره رشد برداشت و انبارداری ممکن است دچار آلودگی گردند. در مزرعه انتقال بیماری باکتریایی از گیاهی به گیاه دیگر امکان پذیر است. این بیماری از طریق بذر حقیقی نیز منتقل میشود.

عامل بیماری، نحوه انتشار و چرخه زیستی پوسیدگی قهوه ای سیب زمینی:

عامل بیماری در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری میتواند به وسیله غده ها انتقال یابد. در بعضی مناطق برای واردات سیب زمینی های بذری قرنطینه اعمال میگردد که در انتشار جغرافیایی این عامل بیماری زا نقش مهمی دارد و در مناطقی با دمای میانگین خاک زیر ۱۵ درجه سانتیگراد نادر است. این بیماری در انواع خاکها از شنی گرفته تا رسی سنگین و در محدوده وسیعی از pH خاک رخ میدهد. بیماری معمولاً در مناطق خاص که اغلب زهکشی ضعیفی دارند، توسعه می یابد. میزبانهای اقتصادی مهم دیگر عبارت از توتون، گوجه فرنگی، فلفل، بادنجان، بادام زمینی، موز و تعدادی از گیاهان زینتی و علفهای هرز است.

عامل بیماری گیاهی پوسیدگی قهوه ای سیب زمینی، باکتری Ralstonia solanacearum می باشد. آب و هوای معتدل یا گرم و رطوبت بالا نقش فراوانی در سرعت رشدی عامل بیماری دارند. این باکتری می تواند به وسیله آب های جاری و ادوات کشاورزی به مناطق عاری از بیماری منتقل شود. غده های آلوده باقی مانده در سطح خاک اولین منبع برای ایجاد آلودگی می باشد. زمستان گذرانی عامل بیماری روی میزبان های دیگر صورت می پذیرد. شرایط آب و هوایی مرطوب و محدوده دمای ٢٧ الی ٣٢ درجه سانتی گراد تاثیر زیادی در رشد عامل بیماری دارد.

راه های پیشگیری و کنترل بیماری پوسیدگی قهوه ای سیب زمینی:

۱- اعمال روشهای بهداشتی و زراعی در مزرعه و انبار بطوریکه تمام بقایای گیاهی از انبارها خارج و دیوارها با فرم آلدئید یا سولفات مس ضدعفونی شود.

۲- کندن و حذف بوته های آلوده.

۳- اعمال روش کم خاک ورزی

۴- استفاده از بذر سالم و عاری از باکتری

۵- استفاده از ارقام مقاوم یا متحمل به بیماری

۶- تناوب زراعی طولانی مدت با غلات و محصولات غیر حساس نظیر ذرت.

۷- کشت مخلوط ردیفی سیب زمینی با لوبیا و ذرت

۸- استفاده از زمینهای با زهکشی مناسب و کاملاً تسطیح شده.

۹ – رعایت تاریخ کشت مناسب و توصیه شده برای منطقه و یا تعویض تاریخ کشت به منظور همزمان شدن دوره رویش فعال گیاه با درجه حرارت زیاد و رطوبت بالای خاک

۱۰- کاشت در مزارع عاری از عامل بیماری

۱۱- تدخین خاک یا فومیگاسیون خاک با کلروپیکرین و متام سدیم و یا روش آفتابدهی جهت ضدعفونی خاک

۱۲- کنترل زیستی با استفاده از ریزو باکتریهای هم ستیز نظیر موتانتهای غیر بیماری زای Ralstonia solanacearum و گونه های باکتریایی Bacillus Pseudomona fluorescens sp و باکتریهای ریشه ای تقویت کننده رشد (PGPRS).

۱۳- کنترل خسارت نماتدهای انگی گیاهی و استفاده از ارقام مقاوم به نماتد چون نماتدها عوامل تشدید کننده بیماری بواسطه ایجاد زخم در اندامهای زیر زمینی هستند.

۱۴- تا حد ممکن از زخمی شدن بوته ها و غده ها پرهیز گردد. ۱۵- اصلاح خاک از نظر اسیدیته خاک با استفاده از اوره و اکسید کلسیم (Cao) به منظور افزایش pH تا حدود ۷/۵-۷/۶.

• کاربرد پودر سفیدکننده یا بلیچینگ پایدار (12 کیلوگرم در هکتار) در مخلوط با کود در شیارها هنگامی که کاشت انجام می شود بروز پژمردگی را تا 80 درصد کاهش می دهد. اجرا کردن تناوب گیاهی 2-3 ساله با گیاهانی نظیر ذرت، ارزن انگشتی، غلات، سیر و پیاز می تواند تلقیح بیماری را کاهش دهد. همچنین پرهیز از آبیاری بیش از اندازه و مهار حشرات خاکزی و علف های هرز در مدیریت این بیماری موثر است.
• استفاده از بردوفیکس به شرح زیر:

– ضدعفونی غده ها قبل از کاشت با نسبت ۵ در هزار

– ضدعفونی خاک بلافاصله بعد از کاشت با نسبت ۵ در هزار

– سم پاشی با نسبت ۵ در هزار هنگام جوانه زنی و باز شدن اولین برگ ها

– سم پاشی با نسبت ۵ در هزار در زمانی که ارتفاع بوته ها ١۰-١۵ سانتی متر هستند

– تکرار سم پاشی با نسبت ۵ در هزار با فواصل دو هفته یک بار تا زمان برداشت