کمبود گوگرد در گیاهان و راه های درمان آن

دلایل کمبود گوگرد

گیاهان به‌طور معمول گوگرد مورد نیازشان را از طریق گاز گوگرد دی‌اکسید (SO_۲) که به واسطه فرایندهای صنعتی وارد چرخه گوگرد می‌شد، جذب می‌کردند. اما دیگر نمی‌توانند فقط به گوگرد موجود در جو اکتفا کنند. دلیل آن چیست؟ قوانینی که در رابطه با ترکیب سوخت‌ها و معیارهای کنترل آلودگی وضع شده‌اند، کیفیت هوا را برای انسان‌ها بهبود بخشیده‌اند؛ اما میزان گوگرد موجود در جو را برای گیاهان به حداقل رسانده‌اند.

افزایش فعالیت‌های کشاورزی نیز بر دسترسی گیاهان به گوگرد اثر گذاشته است. با افزایش فعالیت‌های کشاورزی، بالا رفتن مقدار مصرف کود، کشت فشرده، ترویج محصولات پربازده و بهبود سیستم‌های آبیاری، مقدار گوگرد بیشتری از خاک کاسته می‌شود.

همچنین با توجه به استفاده از کودهای بدون گوگرد مانند اوره، دی‌آمونیوم فسفات (DAP) و کلرید پتاسیم، گوگرد کمتری به خاک افزوده می‌شود. کاهش استفاده از کودهای سنتی آلی و کودهای حاوی گوگرد هم به این مسئله دامن زده است.

تشخیص کمبود گوگرد

آنالیز خاک

چند روش شیمیایی برای تخمین سطح گوگرد خاک توسعه یافته و آزمایش شده است. نکته مهم این است که روش انتخابی ما باید دقیق و سریع باشد و واکنش محصول را به گوگرد در نظر بگیرد. متداول‌ترین روش که در هند و چند کشور دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد، بیرون کشیدن گوگرد خاک با افزودن محلول کلسیم کلرید (CaCl_۲) است. بدین ترتیب اگر مقدار گوگرد خاک کمتر از ۱۰ پی‌پی‌ام باشد، گفته می‌شود که آن خاک کمبود گوگرد دارد. در سطح جهانی از مونوکلسیم فسفات هم استفاده می‌شود.

آنالیز گیاه

آنالیز گیاه به وسیله‌ی روش‌های تحلیلی استاندارد انجام می‌گیرد. برگ‌های گیاهان گندمی که حاوی کمتر از ۰.۲ درصد گوگرد باشند، کمبود دارند و می‌بایست برای رشد بهینه و بازدهی مناسب گوگرد دریافت کنند. مقدار گوگرد لازم برای رشد باقلائیان و سبزیجات چلیپایی بیشتر از گیاهان گندمی است.

نشانه‌های کمبود گوگرد در گیاهان

وقتی سطح گوگرد گیاه به کمتر از مقدار حیاتی برسد، نشانه‌های دیداری کمبود، ظاهر می‌شوند. ظهور این نشانه‌ها بسیار جدی است زیرا بازدهی گیاه حتی بدون بروز نشانه‌ها هم کاهش می‌یابد.

نشانه‌های کمبود گوگرد از بسیاری جهات شبیه نشانه‌های کمبود نیتروژن است که به دنبال آن برگ‌ها به رنگ زرد یا سبز روشن درمی‌آیند. برخلاف کمبود نیتروژن، نشانه‌های کمبود گوگرد ابتدا در برگ‌های جوان ظاهر می‌شوند و حتی پس از افزودن نیتروژن نیز ادامه می‌یابند. در پنبه، تنباکو و مرکبات، ابتدا برگ‌های پیر تغییر رنگ می‌دهند.

گیاهانی که از کمبود گوگرد رنج می‌برند، کوچک و بی‌جان هستند، ساقه‌های کوتاه و باریک دارند و معمولاً دیرتر رشد می‌کنند. بلوغ در گیاهان گندمی به تأخیر می‌افتد، روند گره‌زایی در باقلائیان، ضعیف جلو می‌رود و مقدار تثبیت نیتروژن کاهش می‌یابد. میوه‌ها هم اغلب به بلوغ نمی‌رسند و رنگ سبز روشن پیدا می‌کنند. بدین ترتیب، نسبت نیتروژن به گوگرد در علوفه به ‌هم می‌ریزد و ارزش غذایی آن کاهش پیدا می‌کند.

وقتی نشانه‌های کمبود گوگرد ظاهر می‌شوند، افزودن کود گوگرد در دستور کار قرار می‌گیرد.