اسکب سیب زمینی و راه های درمان آن

بیماری اسکب سیب زمینی یا بیماری جرب سیب زمینی یکی از بیماری های مهم صیفی جات کشت شده در زمین است. سیب زمینی یکی از پر مصرف ترین محصول کشاورزی می باشد که در بسیاری از غذا ها استفاده می شود. کاشت سیب زمینی همانند سایر محصولات کشاورزی بدون آفات و بیماری نبوده و نیاز به دانستن نکاتی در طول دوره کاشت آن می باشد. بیماری اسکب سیب زمینی یکی از موارد مهمی است که  در حین کاشت با آن رو به رو می شویم.

شناسایی و مورفولوژی سیب زمینی

سیب زمینی گیاهی یک ساله از خانواده سولاناسه با ارتفاع بوته 60 تا 150 سانتی متر و طول دوره رشدی 3 تا 6 ماهه می باشد. سیب زمینی دارای ساقه های خزنده زیرزمینی به طول 5 تا 45 سانتی متر می باشد که از گره های پایینی و زیر خاک ساقه های هوایی منشا می گیرد. این ساقه های زیر زمینی برگ های کوچک فلسی دارند که اگر در معرض نور قرار بگیرند تبدیل به ساقه هوایی می شوند (ساقه های زیرزمینی).

انتهای هر ساقه زیر زمینی متورم شده به غده تبدیل می شود. در واقع هر غده سیب زمینی ساقه ای تغییر شکل یافته است که جوانه ­های جانبی آن در نقاط فرو رفته به نام چشم متمرکز هستند. هر چشم دارای حداقل سه جوانه است که به وسیله فلس هایی احاطه شده است. جوانه های ساقه در شرایط مساعد رشد نموده هر جوانه تولید یک ساقه هوایی می کند.

این گیاه سرما دوست بوده و در ناحیه سرد در بهار کشت می شود. سیب زمینی به خاک متوسط تا سبک نیاز دارد و خاک سنگین مثل خاک رسی مانع از گسترش غده می شود. سیب زمینی به شوری خاک و خشکی هم حساس بوده و در PH بین 5 تا 6 بیشترین عملکرد را دارد.

Potato common scab

این بیماری گیاهی دارای اسامی مختلفی از جمله اسکب معمولی، جرب سیب زمینی، اسکب پنهان، اسکب چاله دار و اسکب خرمایی می باشد. عامل این بیماری باکتریایی در اکثر خاک های مزارع سیب زمینی وجود دارد. نشانه های این بیماری تنها روی غده قابل مشاهده است. به طور معمول این بیماری باعث کاهش بازارپسندی محصول می شود. عامل این بیماری علاوه بر سیب زمینی باعث آسیب به محصولات دیگری از جمله هویج، چغندر و تربچه می شود.

علائم بیماری اسکب معمولی سیب زمینی:

نشانه های بیماری گیاهی اسکب معمولی سیب زمینی روی غده شامل زخم های چوب پنبه ای، مدور یا زاویه دار و تیره می باشد. زخم های روی غده در مرکز کمی فرورفته و قسمت حاشیه ای آن برآمده هستند که ظاهری چاله مانند را ایجاد می کنند. زخم های سطحی دارای اندازه های متفاوتی هستند و در صورت عدم کنترل بیماری در طی سالیان متوالی میزان خسارت افزایش می یابد. این زخم ها که در ابتدا به صورت منفرد یا دسته ای هستند به مرور زمان گسترش یافته و با پیوستن به یکدیگر سطح غده را در بر می گیرند. غده هایی که به صورت کامل رشد کرده باشند حساسیت پایینتری در برابر این بیماری دارند.

عامل بیماری، نحوه انتشار و چرخه زیستی اسکب معمولی سیب زمینی:

عامل بیماری گیاهی اسکب معمولی سیب زمینی، باکتری Streptomyces scabies می باشد. بعضی ارقام نسبت به این بیماری دارای مقاومت نسبی هستند، اما وجود رطوبت نسبی به مدت شش هفته قبل از برداشت باعث حفاظت غده در برابر بیماری می گردد. آب و خاک آلوده دو عامل مهم در جابجایی این باکتری به مناطق عاری از بیماری می باشد. آلودگی در داخل انبار گسترش پیدا نمی کند. کاشت بذور آلوده یا قطعات آلوده، باعث آغاز آلودگی در مناطق عاری از بیماری می شود. شرایط آب و هوایی نیمه خشک و محدوده دمای ٢۶ الی ٣۰ درجه سانتی گراد تاثیر زیادی در رشد عامل بیماری دارد.

چرخه بیماری اسکب معمولی سیب زمینی

این بیماری خاک های آلوده به مدت طولانی باقی می ماند و از طریق غده های آلوده از یک منطقه به منطقه دیگر انتشار می‌یابد. همچنین از طریق خاک آلوده، باد، آب، آبیاری و یا وسایل مکانیکی منتقل می‌شود.( این بیماری ممکن است از سیستم گوارشی جانوران عبور نموده و همراه فضولات کودی آنها پراکنده شود )

کنترل ارگانیک

کنترل شیمیایی اسکب سیب زمینی

• تنظیم PH OH;
• استفاده ازکودهای گوگردی مایع و سولفات پتاسیم جهت تحریک و رشد غده ها و کاهش پی اچ خاک ‌‌
• ضدعفونی غده ها پیش از کاشت
• کاشت غده های سالم و عاری از بیماری
• عدم کشت متناوب با شبدر قرمز، چغندرقند، کلم، شلغم، ترب و هویج
• تناوب با محصولاتی همچون یونجه، سویا و گندم
• اجتناب از جابجایی خاک های دارای سابقه آلودگی
• کشت ارقام مقاوم به بیماری
• استفاده از سموم شیمیایی مثل بردوفیکس :

– ضدعفونی غده ها قبل از کاشت (با نسبت ۵ در هزار)

– ضدعفونی خاک بعد از کاشت (با نسبت ۵ در هزار)

– زمان جوانه زنی و باز شدن اولین برگ ها ( سم پاشی با نسبت ۵ در هزار)

– در زمانی که ارتفاع بوته ها ١۰-١۵ سانتی متر است (سم پاشی با نسبت ۵ در هزار)

– تکرار سم پاشی با نسبت ۵ در هزار با فواصل دو هفته یک بار تا زمان برداشت