پروانه کله مرده و راه های مبارزه با آن

مقدمه

پروانه کله مرده (Acherontia atropos L)، یکی از آفات برگخوار می‌­باشد. پشت سينه­‌ی این پروانه نقش اسكلت سر انسان دیده می‌شود و به همین علت کله مرده ناگذاری شده است. این حشره مخصوص نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری است و بیشتر در استان‌هاي شمالي و مركزي مشاهده می‌شود. اين آفت دو نسل در سال دارد و زمستان را به صورت شفيره مي­‌گذراند. درختان زبان­‌گنجشك، زيتون و گياهان زراعی خانواده سولاناسه میزبانان پروانه کله مرده هستند.

شكل­‌شناسي آفت

حشره كامل پروانه بزرگي است كه بالهاي جلويي طويل، كم عرض، قهوه­‌ای تيره با نوارهای عرضی زرد رنگ هستند. بال­هاي عقبي كوتاه نیز زرد رنگ و در قسمت پایین دارای دو نوار موازی تیره رنگ است. به طور کلی، عرض پروانه با بال‌هاي باز حدود 130-100 میلیمتر می­باشد. تخم آفت سبز و یا آبی متمایل به خاکستری می باشد. لارو كامل به طول 150 ميلي‌متر و به رنگ زرد متمايل به سبز دیده می­‌شود. همچنین، پشت لاروها یک نوار آبی رنگ غیر منظم وجود و در حلقه ما قبل آخر شکم لارو، یک زائده گوشتی شبیه شاخ قرار گرفته است. شفيره­ی این آفت نیز قهوه­اي متمايل به قرمز و در عمق 20 سانتيمتري خاك قرار می­‌گیرد.

نحوه خسارت پروانه کله مرده

پروانه­‌ها از شیره‌­ی گل­ها تغذیه می‌­کنند ولی خسارت آنها ناچیز است. خسارت اصلی این آفت مربوط به لاروها می­‌باشد. لاروها به برگ گياهان ميزبان حمله می­‌کنند. در اثر تغذیه لارو­ها از برگ گیاه، سطح فتوسنتزی کاسته می‌شود و در نهایت موجب ضعیف شدن گیاه می­‌گرد.

بیولوژی

و در اوایل بهار حشره کامل آن خارج شده و ماده ها پس از جفت گیری تخم های خود را روی بوته سیب زمینی و سایر گیاهان خانواده سولاناسه قرار می دهند. پروانه ها از نکتار و شیره گلها تغذیه می کنند.پروانه کله مرده زمستان را بصورت شفیره می گذراند.

لارو پس از خروج از تخم به برگها حمله نموده و از آنها تغذیه می نماید. لارو پس از 3-2 ماه به رشد کامل خود رسیده و سپس برای تبدیل به شفیره وارد خاک میگردد.

اگر شرایط جوی مساعد باشد این حشره می تواند در سال دو نسل داشته باشد و در این صورت پروانه های نسل دوم را در اوایل تابستان می توان مشاهده نمود. پروانه کله مرده قادر به مهاجرت می باشد و در هر بهار ممکن است محل زمستانی خود را ترک کند و به مناطق دیگری مهاجرت کند.

مبارزه و کنترل آفت:

– با اینکه لارو این پروانه خیلی بزرگ و پر اشتها است معهذا زیان مهمی وارد نمی آورد زیرا دشمنان طبیعی مانع ازدیاد فوق العاده آن می شوند و یکی از پارازیتهای مهم آن مگس Sturmia atropivora. ازخانواده Tachinidae می باشد که لاروها را پارازیته می کند.

در نقاطی که پروانه کامل مزاحم کندوی عسل باشد بوسیله تور سیمی در ورودی کندو را مسدود می نمایند.

سوراخهای تور سیمی باید به اندازه ای باشد که زنبورها به آسانی بتوانند وارد کندو شوند ولی پروانه کله مرده نتواند داخل گردد.

این پروانه فقط برای کندوهای معمولی که مدخل آن بزرگ است خطرناک می باشد ولی در هر حال اگر کندو قوی و دارای تعداد کافی زنبور باشد پروانه کله مرده به محض ورود مورد تهاجم مدافعین قرار گرفته و در نتیجه نیش زنبورها کشته شده و بزودی مومیایی می گردد.

مکانیکی

– به دلیل درشت بودن لارو می توان لارو ها را با دست جمع آوری کرد.

شیمیایی

– مبارزه شیمیایی به دلیل اقتصادی نبودن آفت توصیه نمی شود ولی در صورت نیاز می توان از

یکی از سموم فسفره استفاده کرد.