کمبود عناصر در فلفل دلمه ای و راه های درمان آن

گیاه شناسی فلفل:

فلفل گیاهی است از تیره‌ی سیب‌زمینی (Solanaceae) این تیره شامل حدوداً 90 جنس و 200 گونه می‌‌باشد که عمدتاً در نواحی گرمسیری می‌رویند.

گیاهان این تیره، علفی بوته‌ای یا درختچه‌ای راست گسترده بر روی زمین، یا بالا رونده و پیچان و به ندرت درختی هستند. در این تیره، جنس فلفل، یکساله یا پایا و گاهی به صورت بوته‌های درختچه‌ای با برگ‌های متناوب و بدون کرک هستند.

مشخصات گیاهشناسی فلفل:

برگ

در میان خصوصیات گیاهشناسی فلفل می‌توان به خصوصیات برگ فلفل اشاره کرد. برگ فلفل از نظر اندازه، رنگ و شکل متنوع است. بیشتر برگ‌ها می‌توانند نرم و بدون کرك و در مواردي کرك‌دار باشند.

در فلفل، قبل از به گل رفتن بین 8 تا 15 برگ در ساقه تولید می‌شود، که به وسیله درجه حرارت و تنوع در گیاه کنترل می‌شود و با توسعه اولین گل شاخه‌های فرعی شروع به رشد می‌کنند.

ساقه

ساقه کرک‌دار با انشعابات زیاد و ارتفاع آن بین 50 تا 180 سانتی‌متر است. ساقه‌هاي جوان، زاویه‌دار و در هنگام بلوغ، در مقطع عرضی گرد و مدور می‌شوند.

 گل

گل‌ها هرمافرودیت و مضربی از 5 بوده و داراي 5 تا 7 گلبرگ می‌باشد. گل‌ها به صورت منفرد در زاویه شاخه‌ها قرار می‌گیرند و به رنگ سفید و بنفش می‌باشند. معمولاً بیش از صد گل در هر گیاه رشد می‌کند.

فلفل گیاهی خود گرده‌افشان است، که البته قابلیت دگر گرده‌افشانی نیز دارد و در این عمل، حشرات نقش مهم‌تری نسبت به باد ایفا می‌کنند.

میوه

در میان خصوصیات گیاهشناسی فلفل می‌توان به میوه فلفل اشاره کرد. از لحاظ گیاهشناسی، سته و رنگ آن سبز و در مرحله بلوغ به رنگ قرمز در می‌آید.

بذرهاي میوه پهن، شبیه به دیسک به رنگ  زرد روشن است و وزن هزار دانه بذر خشک، بین 5 تا 7 گرم است. اندازه و شکل میوه در ارقام و واریته‌های گوناگون فلفل متفاوت بوده، و به شکل کشیده، مخروطی و گرد دیده می‌شوند.

میوه‌ی کاملاً رسیده به رنگ قرمز سیر، نارنجی، زرد پر رنگ، بنفش تیره، سبز و سبز تیره و در برخی از واریته‌ها به رنگ سیاه در می‌آید.

ریشه

در میان خصوصیات گیاهشناسی فلفل می‌توان به ریشه فلفل اشاره کرد. ریشه‌های این گیاه بیشتر سطحی هستند. بطور معمول وزن ریشه، 10 درصد وزن کل گیاه است.

در گیاهان جوان، وزن ریشه نسبت به قسمت هوایی بیشتر است و این نسبت با افزایش سن کاهش می‌یابد.

بوته‌ي فلفل در خزانه‌ دارای ریشه‌ی اصلی نسبتاً طویلی است که پس از خارج شدن از خاك کم و بیش صدمه می‌بیند.

بعد از کاشت نشاها در محل اصلی باقیمانده‌ی ریشه‌ها، ریشه‌های فرعی زیادی را تولید می‌نمایند و سیستمی قوی برای جذب مواد غذایی بوجود می‌آورند.

ریشه‌هاي فلفل پس از دو ماه در عمق 25 تا  35 سانتی‌متر گسترش می‌یابند و طبق بررسی‌هاي انجام شده، در اواخر رشد ریشه‌های گیاه می‌توانند تا شعاع یک متری و عمق 65 سانتی‌متری انتشار یابند.

قدرت تولید ریشه‌های نابجا در فلفل بسیار ضعیف است به همین دلیل کاشت عمیق نشاء در این گیاه فایده‌ای ندارد.

چرا تشکیل میوه در فلفل ضعیف است؟

 کمبود نیتروژن

یکی از اختلالات تغذیه ای فلفل کمبود نیتروژن است در اثر کمبود نیتروژن، رشد گیاه کند یا متوقف می‌شود. به آرامی، برگ‌هاي مسن گیاه زرد رنگ می‌شوند و به خشکی می‌گرایند.

گیاهان دچار کمبود نیتروژن، گل‌هاي کمی دارند و تشکیل میوه نیز بسیار ضعیف است.

قطر گوشت میوه کم و محفظه تخمدان کوچک است. در کمبودهاي شدید، میوه تشکیل نمی‌شود و اگر هم تشکیل شود، بد فرم خواهد بود.

 مسمومیت نیتروژن

گیاهان معمولاً به رنگ سبز تیره هستند، شاخ و برگ زیادی دارند اما معمولاً دارای سیستم ریشه‌ای محدود هستند و همچنین منجر به تاخیر در گلدهی و تولید بذر می‌شود.

روش‌هاي مناسب براي مصرف کودهاي نیتروژنه

مصرف به روش تقسیط

بهترین روش کوددهی آن است که نه تنها در طول فصل رویش، بلکه هنگامی که گیاه در یک مرحله و یا مراحل خاصی از رشد، نیازمند مقدار بیشتري از عنصر مورد نظر است، بتواند نیاز آن را تأمین نمود.

بدیهی است نظر به اینکه کودهاي نیتروژنی کاملاً در آب محلول و داراي تحرك زیاد می‌باشند، لذا در راستاي افزایش کارآیی این نوع کود، جلوگیري از انباشت غیرمجاز نیترات در محصول و حفظ محیط زیست لازم است مصرف نیتروژن به صورت سرك و منطبق بر مراحل نیاز حداکثري باشد.

مصرف به روش نواري

مصرف کودهای نیتروژنی در روش نواری بالاترین بازده را دارا می‌باشند. در این روش برای جلوگیری از افزایش غلظت نمک‌ها و در نتیجه بالارفتن فشار اسمزی محلول خاك لازم است جایگذاری در فاصله حداقل 5 سانتیمتری زیر و کنار نشا باشد. بدیهی است در صورت مصرف نواری 30 درصد از مقدار کل توصیه شده کسر می‌گردد. امروزه با توسعه سیستم‌های آبیاری تحت فشار، توصیه می‌گردد کودهای شیمیایی و به‌ویژه کودهای حاوی نیتروژن، از طریق سیستم کودآبیاري و با استفاده از نوار تیپ مدیریت و مصرف گردد.

سخت و شکننده شدن برگهای فلفل نشانه چیست؟

فسفر (P) برای رشد طبیعی ریشه‌ها و اندام‌های تولید مثل (گل، میوه، دانه) ضروری است.

یکی از اختلالات تغذیه ای فلفل کمبود فسفر است در اثر کمبود فسفر: گیاهان دچار کمبود فسفر توقف رشد دارند. برگ‌ها سخت و شکننده خواهند شد. تشکیل گل محدود خواهد شد و معدود گل‌های تشکیل شده نیز بسیار کند به میوه تبدیل می‌شوند.

در کمبود فسفر، از هر پنج گل، تنها یکی به میوه تبدیل می‌شود. قطر گوشت میوه نیز بسیار کم خواهد بود. تعداد دانه در میوه تشکیل شده نیز بسیار کم است. رشد ریشه نیز به شدت محدود می‌شود.

بیشبود فسفر: علائم اولیه معمولی وجود ندارد. کمبود مس و روی ممکن است به دلیل وجود بیش از حد فسفر رخ دهد.

مدیریت مصرف فسفر

مصرف فسفر در کشت‌های مزرعه‌ای فلفل در خاك‌هایی که بیش از 20 میلی‌گرم در کیلوگرم فسفر قابل جذب دارند، پاسخ گیاه را معمولا به همراه ندارد.

برای آنکه فسفر قابل جذب خاك یک کیلوگرم در هکتار افزایش یابد، 5 تا 10 کیلوگرم فسفر به خاك‌های شنی لومی یا لومی شنی اضافه شود.

در حالی که در خاك‌های لوم و لومی رسی، 12 تا 18 گیلوگرم فسفر در هکتار می بایست به خاك اضافه شود تا میزان قابل جذب فسفر خاك یک کیلوگرم در هکتار افزایش یابد.

زمانی که کودهای فسفره محلول در آب به خاك اضافه می‌شوند بلافاصله با خاك واکنش می‌دهند و به شکل نامحلول تبدیل می‌شوند.

تنها جزء کوچکی از فسفر کود، به صورت محلول باقی می‌ماند. بنابراین تنها راه این است که کودهای فسفره را به صورت نواری مصرف کنیم.

مصرف کود سوپرفسفات که ضریب شوری پایینی دارد ممکن است جوانه زدن بذر را با تأخیر مواجه کند، چرا که این کود جاذب رطوبت خاك است.

بنابراین جایگذاری صحیح این کود در اقالیم خشک از اهمیت بسزایی برخوردار است. کود فسفات آمونیوم تأثیر سوء زیادی روی جوانه‌زنی دارد و می‌بایست دور از بذر یا نشاء قرار داده شود.

البته زمانی که رطوبت خاك به اندازه کافی باشد، احتمال ضرر و زیان ناشی از مصرف کود در جوانه‌زنی کاهش می‌یابد.

زرد و کم رنگ شدن حاشیه برگ‌های فلفل علامت چیست؟

یکی از اختلالات تغذیه ای فلفل کمبود پتاسیم است. در مراحل ابتدایی کمبود پتاسیم، نقاط زرد رنگ بین رگبرگ‌های برگ‌های مسن مشاهده می‌شود. سپس این نقاط روشن‌تر و حاشیه برگ‌ها به شدت زرد و کم‌رنگ می‌شوند.

این علایم ممکن است در برگ‌های راس گیاه نیز دیده شود. در کمبود پتاسیم تشکیل میوه کم است و اندازه میوه کوچک‌تر از روال طبیعی است. مصرف زیاد پتاسیم به کمبود کلسیم، منیزیم، آهن، منگنز و روی منجر می‌شود.

بیشبود پتاسیم: معمولاً بیش از حد توسط گیاهان جذب نمی‌شود. پتاسیم بیش از حد ممکن است منجر به کمبود منیزیم، منگنز ، روی یا آهن شود.

مدیریت مصرف پتاسیم

برای آنکه پتاسیم را به راحتی در اختیار گیاه قرار دهند نیاز به مقادیر بالاتری پتاسیم دارند. مصرف پتاسیم در پاییز در خاك‌های رسی برای آنکه ظرفیت تثبیت چنین خاك‌هایی را پر کند توصیه می‌شود.

نشاهای تازه استقرار یافته سبزی‌ها به مقدار کمتری پتاسیم در مقایسه با فسفر نیازمندند. زمانی که گیاه به مرحله رشد سریع رسید، در آن زمان نیاز به پتاسیم به شدت افزایش می‌یابد.

در سبزی‌هایی که قسمت اعظم اندام‌های آن برداشت می‌شود نیاز پتاسیم شدیدتر است و می‌بایست مقدار پتاسیم بیشتری مصرف کرد. مصرف پتاسیم موجب ساخته شدن اسیدهای آمینه شده و از انباشت نیترات در بافت‌های سبز جلوگیری می‌کند.

کودهای پتاسه

سولفات پتاسیم، سولفات پتاسیم – منیزیم و نیترات پتاسیم، منابع دیگر پتاسیم هستند که براي شرایط خاص توصیه می‌شوند. نیترات پتاسیم یکی از منابع سالم پتاسیم می‌باشد.

در خاك‌های با بافت درشت و لوم شنی، قسمتی از کود پتاسیم مورد نیاز باید قبل از کشت به صورت پخش در سطح مصرف شود.

علائم کمبود منیزیم در فلفل نشانه چیست؟

یکی از اختلالات تغذیه ای فلفل کمبود منیزیم است. کمبود منیزیم در فلفل بسیار شایع است. لکه‌های زرد رنگ بین رگبرگ‌ها ظهور می‌کند و در حالی است که رگبرگ سبز باقی می‌ماند. برگ‌های مسن در ابتدا این علایم را نشان می‌دهند.

در اکثر موارد، کمبود منیزیم در اثر استفاده بیش از نیاز پتاسیم اتفاق می‌افتد. شرایط گرمای هوا نیز از دلایل دیگر بروز کمبود منیزیم است.

مصرف منیزیم در هر یک از دو صورت ذیل توصیه می‌شود: 1- زمانی که پتاسیم تبادلی بیشتر از منیزیم تبادلی باشد (بر حسب درصد از کل ظرفیت بازی)

2- زمانی که درصد منیزیم تبادلی کمتر از 3 درصد باشد.

هر کدام از این دو حالت در خاك وجود داشته باشد، کمبود منیزیم وجود خواهد داشت. کمبود منیزیم ممکن است به دلیل زیادی مصرف پتاسیم اتفاق افتد.

در خاك‌های غیراسیدی، مصرف 70 تا 100 کیلوگرم در هکتار نیز به صورت پخش سطحی یا 10 تا 20 کیلوگرم در هکتار به صورت نواری توصیه می‌شود.

سولفات منیزیم، سولفات پتاسیم و منیزیم و اکسید منیزیم منابع منیزیم هستند. منیزیم همچنین به صورت محلول‌پاشی نیز قابل استفاده است.

امروزه با توسعه سیستم‌های آبیاری تحت فشار، توصیه می‌گردد کودهای شیمیایی و به‌ویژه کودهای حاوي نیتروژن از طریق سیستم کود آبیاری و با استفاده از نوار تیپ مدیریت و مصرف گردد.

علائم کمبود کلسیم در فلفل و راه رفع آن

یکی از اختلالات تغذیه ای فلفل کمبود کلسیم است. شایع‌ترین علامت کمبود کلسیم، سوختگی گلگاه می‌باشد. سوختگی گلگاه در فلفل شیرین در شرایط گرمای هوا اتفاق می‌افتد. شروع سوختگی گلگاه 10 تا 15 روز پس از تشکیل میوه شروع می‌شود.

علت اصلی بروز این عارضه کم شدن انتقال کلسیم از برگ به میوه است. این کمبود باعث جمع شدن بافت انتهای میوه می‌شود.

شرایطی که این عارضه را شدت می‌بخشد شامل شوری خاك و آب، بالا بودن دما، تراکم کشت بالا و تنش رطوبتی می‌باشد. این کمبود با برگ‌پاشی کلرور کلسیم یا نیترات کلسیم رفع می‌شود.

بیشبود کلسیم معمولاً همراه با کربنات زیاد خاک است.

چرا برگ‌های جوان فلفل زرد و رنگ پریده می‌شوند؟

گوگرد از عناصر مهم تغذیه‌ای است. گوگرد در مقادیر مشابه فسفر و در برخی گیاهان در مقادیر بیشتر از فسفر در گیاه یافت می‌شود.

یکی دیگر از اختلالات تغذیه ای فلفل کمبود گوگرد است. در اثر کمبود گوگرد، برگ‌های جوان به طور عمومی دچار رنگ‌پریدگی می‌شوند و به زردی می‌گرایند.

مصرف گوگرد به همراه باکتری‌های اکسیدکننده گوگرد (انواع تیوباسیلوس‌ها)، به عنوان یک نهاده در خاك‌های آهکی، به واسطه ایجاد حالت اسیدزایی و کاهش موضعی و مقطعی pH خاك، باعث افزایش قابلیت جذب عناصری نظیر فسفر، آهن و روی می‌گردد.

با این اوصاف مصرف 300 کیلوگرم در هکتار به صورت تلقیح با باکتری تیوباسیلوس قبل از کشت و سپس مخلوط با خاك تا عمق 15 تا 20 سانتی‌متری توصیه می‌شود.

بیشبود گوگرد: کاهش رشد و اندازه برگ. علائم برگی اغلب وجود ندارد یا به خوبی تعریف نشده است اما گاهی اوقات زردی بین رگبرگ‌ها یا سوختن برگ وجود دارد.

علائم کمبود آهن در فلفل چگونه ظاهر می شوند؟

آهن در ساخت کلروفیل دخالت دارد و کمبود آن به راحتی در گیاهان حساسی که در خاك‌های آهکی رشد می‌کنند قابل شناسایی است. آهن جزو ساختار ترکیبی بسیاری از آنزیم‌هایی است که در اتصال انرژی، تثبیت و احیا نیتروژن، تشکیل لیگنین شرکت دارند.

آهن همراه با گوگرد در ساخت ترکیباتی دخالت می‌کنند که به عنوان کاتالیزور بسیاري از فرآیندهای گیاهی را کنترل می‌کنند. کمبود آهن از اندام‌های جوان گیاه شروع می‌شود و به صورت زرد شدن برگ درحالیکه رگبرگ‌ها سبز هستند بروز می‌کند.

یکی از اختلالات تغذیه ای فلفل که می توان به آن اشاره کرد کمبود آهن است. در کمبودهای شدید آهن، کل برگ زرد یا سفید می‌شود، نهایتاً حتی قهوه‌ای شده، خشک می‌شود و می‌ریزد.

کمبود آهن در خاك‌های آهکی با pH بالا وذخیره کم مواد آلی دیده می‌شود.

عواملی مانند بی‌کربنات آب آبیاری، سرما و تراکم خاك نیز منجر به کمبود آهن می‌شوند. جذب آهن توسط گیاه با افزایش pH کاهش می‌یابد و با افزایش قابلیت جذب فسفر، جذب منگنز و روی در خاك کاهش می‌یابد.

کمبود آهن در برگ‌هاي جدید بروز می‌کند. پهنک به زردی می‌گراید، در حالی‌که رگبرگ‌ها سبز باقی می‌مانند.

بیشبود آهن: در شرایط طبیعی به ندرت قابل مشاهده است. مشاهده شده است که پس از محلول پاشی آهن لکه‌های نکروزه مشاهده می‌شود.

دلیل تاخیر در رسیدگی فلفل چیست؟

منگنز جهت فتوسنتز، متابولیسم نیتروژن و تشکیل سایر ترکیباتی که برای متابولیسم گیاه لازم هستند، ضروری است.

یکی دیگر از اختلالات تغذیه ای فلفل کمبود منگنز است. کلروز بین رگبرگی، نشانه بارز کمبود منگنز است. در شرایط کمبود شدید منگنز، نقاط قهوه‌ای روی برگ‌ها ظاهر شده و نهایتاً باعث افتادن برگ‌هايی نارس می‌شود.

در سایر موارد تأخیر در رسیدن، از دیگر علائم کمبود است. کوتاه شدن فاصله میان‌گره‌ها نیز از دیگر علائم کمبود است. کمبود منگنز بیشتر در خاك‌هایی با pH بالا و خاك‌های شنی با دمای کم دیده می‌شود.

کمبود منگنز یکی از شایع‌ترین موارد کمبود عناصر کم‌مصرف در فلفل شیرین می‌باشد. فلفل شیرین به کمبود منگنز خیلی حساس است و علامت کمبود را سریع نشان می‌دهد.

منابع رایج منگنز شامل سولفات منگنز، ترکیبات کلاته و اکسید منگنز می‌باشند. پخش سطحی کودهای حاوی منگنز اصلاً توصیه نمی‌شود، چرا که سریعاً توسط خاك تثبیت می‌شود. مصرف منگنز، اکیداً به صورت محلول‌پاشی توصیه می‌شود.

بیشبود منگنز: بعضی اوقات منجر به کلروز، توزیع ناهموار کلروفیل، کاهش رشد و ریزش برگ ممکن است بعداً ایجاد شود.

کوتولگی گیاه فلفل در اثر چه عارضه‌ای اتفاق می‌افتد؟

گیاهان دچار کمبود روی با تأخیر در رسیدن مواجهند و چون روی در گیاه پویا نیست، بنابراین کمبود آن در برگ‌های جوان مشاهده می‌شود.

علائم مشخص کمبود روي در گیاه کوتاه شدن میان‌گره‌ها و دم جارویی شدن برگ‌ها می‌باشد که به گیاه حالت کوتولگی داده و گیاه ریز برگ می‌گردد.

علائم کمبود روي بیشتر در خاك‌های آهکی با ماده آلی کم اتفاق می‌افتد. مهم‌ترین عارضه کمبود روی، کوتولگی گیاه است. ریزبرگی نیز از علایم شایع کمبود روی است قابلیت جذب روی با افزایش pH کاهش می‌یابد.

مصرف نواری روی مؤثرتر از پخش سطحی است، ولی برای پخش سطحی به مقادیر بیشتری روی نیاز است. بر خلاف منگنز، روی در خاك به صورت قابل جذب باقی می‌ماند.

بنابراین مصرف هر ساله آن ضروروت ندارد. خاك‌هایی که pH بالاتر از 7 دارند، مقادیر کمی روی قابل جذب دارند. کمبود روی معمولاً در خاك‌های آهکی یا خاك‌هایی که فسفر قابل جذب بالایی دارند اتفاق می‌افتد.

چنانچه میزان روي قابل جذب خاك کمتر از یک میلی‌گرم در کیلوگرم باشد، مصرف سالانه 40 کیلوگرم سولفات روي توصیه می‌شود.

بیشبود روی: روی زیاد معمولاً باعث تولید کلروز آهن در گیاهان می‌شود.

چرا برگ‌های فلفل پیچ می خورند؟

در اثر کمبود مس، گیاه با کاهش رشد مواجه می‌شود. مس همچنین جهت ساخت لیگنین که در استحکام دیواره سلولی مؤثر است و از پژمردگی جلوگیري می‌کند، دخالت دارد.

کمبود مس

کمبود مس بصورت مرگ ساقه، زرد شدن برگ و توقف رشد مشاهده می‌شود. کمبود مس به طور کلی در خاك‌هاي شنی با ماده آلی کم اتفاق می‌افتد. قابلیت جذب مس مشابه سایر عناصر کم نیاز، با افزایش pH به شدت کاهش می‌یابد.

افزایش قابلیت جذب آهن و فسفر در خاك با کاهش قابلیت جذب مس در خاك همراه است. علایم کمبود مس در انتهای رشد رویشی بروز می‌کند.

در کمبود مس، برگ‌ها پیچ می‌خورند. رایج‌ترین کود معدنی مس‌دار، سولفات مس یا کات کبود است که حدود 25 درصد مس و 13 درصد گوگرد دارد.

بیشبود مس: کاهش رشد و به دنبال آن علائم کلروز آهن، کاهش رشد، کاهش شاخه، ضخیم شدن و تیرگی غیرطبیعی ریشه‌ها.

چرا گل‌های فلفل می ریزند؟

نقش اساسی بور در ارتباط با تشکیل سلول است، چرا که گیاهان دچار کمبود بور، با توقف رشد مواجه می‌شوند. گلدهی، تشکیل گرده و جوانه‌زنی تحت تأثیر بور هستند.

دانه و تولید دانه در اثر کمی قابلیت جذب بور در خاك کاهش می‌یابد. نشانه‌های کمبود بور ابتدا در نقاط رشد گیاه مشاهده می‌شود.

کمبود بور در خاك‌های اسیدی یا شنی داراي بارندگی شدید که منجر به شستشوی بور از پروفیل خاك می‌شود، مشاهده می‌گردد.

کمبود ماده آلی خاك نیز از دیگر علل کمبود بور است. کمبود بور خود را به سرعت نشان می‌دهد.

کمبود بور

برگ‌های پایین گیاه به سمت بالا پیچ می‌خورند و ساقه باریک و شکننده می‌شود.

تعداد گل به شدت کاهش می‌یابد و گل‌ها تلقیح نمی‌شوند و می‌ریزند. میوه بد شکل می‌شود و ترك می‌خورد. مصرف بور بر اساس عکس العمل گیاه و pH خاك استوار است.

مصرف 3 تا 4 کیلوگرم بور (B) در هکتار، براي محصولات پر نیاز مثل فلفل شیرین توصیه می‌شود. سبزی‌هایی که نسبت به کمبود بور حساسیت دارند، با مصرف 1 تا 2 کیلوگرم بور در هکتار عکس‌العمل خوبی نشان می‌دهند.

از آنجایی که بور خاك به آسانی شسته می‌شود، مصرف سالانه بور ضروری است. کمبود بور در خاك‌هاي شنی و آلی اتفاق می‌افتد. در خاك‌های ریز بافت، بور به راحتی شسته نمی‌شود، بنابراین مقادیر کمتری به بور نیاز است.

زمانی که pH خاك بالا می‌رود، قابلیت جذب بور در خاك کاهش می‌یابد. بنابراین در خاك‌های با  pH بالا، توصیه بور بیشتر است.

بیشبود بور: زرد شدن نوک برگ و به دنبال آن نکروز تدریجی برگ از نوک یا حاشیه شروع می‌شود و به سمت میانی می‌رود.

مولیبدن

در شرایط کمبود مولیبدن تشکیل میوه و دانه با مشکل مواجه می‌شود و انباشت نیترات در سبزی‌ها اتفاق می‌افتد.

بیشبود مولیبدن: به ندرت مشاهده می‌شود اما گاهی برگ‌ها زرد طلایی می‌شوند.