شانکر ریزوکتونیایی سیب زمینی یا شوره سیاه سیب زمینی و راه های درمان آن
Potato black scurf
بیماری گیاهی رایزوکتونیای سیب زمینی، به اسامی دیگری از جمله شانکر رایزوکتونیایی ساقه و شوره سیاه سیب زمینی معروف است. این بیماری از بیماری های شایع در مناطق کشت سیب زمینی بوده و نشانه های بیماری روی تمام قسمت های بوته قابل مشاهده است. عامل این بیماری روی طیف وسیعی از محصولات کشاورزی از جمله هویج، چغندرقند، گل کلم، گوجه فرنگی، کاهو، تنباکو، پیاز، آفتابگردان و … مشاهده می شود.
اهمیت و انتشار
شانکر ریزوکتونیایی و شوره سیاهBlack Scurf یکی از بیماری های مهم سیب زمینی بوده که انتشار جهانی داشته و اولین بار در سال ۱۸۵۸ توسط کوهن (Kolan) تشریح شده است این بیماری به نام های رایزوکتونیا، شانکر رایزوکتونیایی، شانکر ساقه، شانکر جوانه سیاه دانه و شوره سیاه معروف است و به عنوان عامل محدود کننده کشت سیب زمینی به حساب می آید.
- قارچ عامل بیماری دارای میزبان های متعددی از جمله، پنبه، کلم، گوجه فرنگی، بقولات و سایر گیاهان بوده.
- این بیماری در اغلب نقاط دنیا و ایران وجود دارد.
- تاکنون از دماوند، مازندران، قزوین، اردبیل، فارس، فیروزکوه، همدان، اصفهان، خراسان و کرمان گزارش شده.
- در استان لرستان نیز مشاهده است.
عامل شانکر ریزوکتونیایی سیب زمینی
عامل بیماری پوسیدگی شانکر ریزوکتونیایی سیب زمینی قارچ .Rhizoctonia solani kohn می باشد رشته های میسلیوم مربوط به فرم غیر جنسی قارچ عقیم با جداره عرضی و انشعاباتی با زاویه قائمه داشته و در محل انشعاب فرو رفته و دارای فشردگی می باشند. فرم جنسی شامل بیماری .Thanatephorus cucumeris (Frank.) Donkبوده که از قارچ های بازیدیومیست است و در محل طوقه و در شرایطی که رطوبت زیاد باشد تشکیل می شود.
علایم شانکر ریزوکتونیایی سیب زمینی
قارچ عامل بیماری اغلب به جوانه ها یا شاخه های جوان حمله کرده و شانکرهای قهوه ای رنگی در سطح ساقه های سفید به وجود می آورد. این شانکرها ممکن است ساقه را دور زده و موجب تشکیل شانکرهای ثانویه گردند و در نتیجه سبب تاخیر در خروج بوته و رشد تامساوی و یا ایجاد زخم روی ساقه زیر زمینی باعث ضعیف شدن بوته ها و با اختلال در امر انتقال نشاسته ممکن است غده های هوایی نیز در زاویه برگ ها تولید شوند.
- علایم در گیاهان مسن به صورت زردی برگ ها، پیچیدگی، ارغوانی شدن بوته ها و پژمردگی انتهایی ظاهر شوند.
- غده ها ناصاف، بدشکل و کوچک تشکیل شوند.
- بارزترین نشانه بیماری تشکیل سختینه ها یا اسکلروت های کوچک تا بزرگ سیاه رنگ در سطح غده های آلوده است.
راه های پیشگیری و کنترل بیماری شوره سیاه سیب زمینی:
- استفاده از ارقام دارای مقاومت نسبی و عاری از بیماری
- جمع آوری بقایای آلوده گیاهی داخل خاک
- کاشت سطحی غده ها در حد امکان
- تناوب زراعی طولانی مدت با غلات و باریک برگ ها
- برداشت زود هنگام غده در ابتدای تشکیل پوست
- کشت غده ها در دمای بیشتر از ٢۰ درجه سانتی گراد
- استفاده از بردوفیکس به شرح زیر:
– ضدعفونی غده ها قبل از کاشت با نسبت ۵ در هزار
– ضدعفونی خاک بلافاصله بعد از کاشت با نسبت ۵ در هزار
– سم پاشی با نسبت ۵ در هزار هنگام جوانه زنی و باز شدن اولین برگ ها
– سم پاشی با نسبت ۵ در هزار در زمانی که ارتفاع بوته ها ١۰-١۵ سانتی متر هستند
– تکرار سم پاشی با نسبت ۵ در هزار با فواصل دو هفته یک بار تا زمان برداشت
