یکی از آفات مهم درخت زیتون آفت بید زیتون است. بید زیتون سه نسل در سال دارد. نسل اول از گل ها ، نسل دوم که بیشترین آسیب را می زند از هسته داخل میوه و نسل سوم از برگ ها تغذیه می کند.
نام علمی این آفت prays oleae می باشد.
مرفولوژی
حشره کامل بید زیتون شب پره کوچکی است. طول آن ۷-۶میلیمتر و رنگ نقره ای است. بال های جلو نقره ای با نقطه های سیاه و بال های عقبی به رنگ خاکستری روشن است.
بیولوژی
دوره زندگی این آفت مرکب از سه نسل است :
الف – نسل اول زمستانه یا نسل برگخوار
ب- نسل دوم بهاره یا نسل گلخوار
ج- نسل سوم تابستانه یا نسل میوه خوار
نسل زمستانه
بید زیتون در شرایط آب و هوای مدیترانه زمستان را به شکل لارو سن یک و به صورت مینوز در داخل پهنک برگ زیتون سپری می کند. دالان های ایجاد شده کم و بیش مارپیچی و در ابتدا باریک و سپس با رشد لارو ها عریض تر می شوند.
لارو ها چندین بار دالان خود را ترک کرده و دالان های جدیدی ایجاد میکنند. به این دلیل در سطح برگ دالان های بدون لارو نیز مشاهده می شود. رویت این نسل در ابتدای فعالیت در باغ نسبتا مشکل می باشد.
فعالیت نسل برگخواری زمستانه بید زیتون در ماه های مهر و آبان شروع می شود. در اواخر زمستان با گرم شدن هوا لارو ها دیگر دالان ایجاد نمی کنند. خارج از پارانشیم برگ به تغذیه ازآن ادامه می دهند. دراین مرحله که مصادف با ماه های اسفند و اوایل فروردین است به قسمت های انتهایی سر شاخه های جوان حمله برده و موجب ریزش برگ و اختلال دررشد طبیعی گیاه می شوند. لاروها پس از تکمیل دوران تغذیه و رسیدن به رشد کامل با بهم چسبانیدن چندبرگ و تشکیل لانه به شفیره تبدیل می شوند.
نسل بهاره
حشرات کامل نسل بهاره یا گلخوار معمولا مصادف با ظهور گلهای زیتون ظاهر می شود. روی کاسبرگ ها به صورت پراکنده و انفرادی تخمریزی میکنند. هر لارو خارج شده و از اندام های گل تغذیه می کند.
نسل تابستانه
از شفیره های نسل گلخوار در اواخر خرداد پروانه های نسل تابستانه یا میوه خوار خارج و روی میوه های کوچک زیتون تخمریزی می کنند. لارو ها پس از خروج از تخم بلافاصله وارد میوه شده و از گوشت و هسته خشبی نشده تغذیه می کند. موجب ریزش شدید میوه های کوچک می شوند. در صورت آلودگی میوه های بزرگتر لارو ها در مجاورت هسته از گوشت میوه تغذیه می کند.
خسارت
عمده خسارت بید زیتون مربوط به نسل های بهاره و تابستانه آن می باشد. در سال های طغیانی این آفت، امیدی به برداشت محصول وجود نخواهد داشت. همچنین این آفت یکی از عوامل مهم کاهش دهنده کیفیت روغن زیتون محسوب می شود. با توجه به خسارت سنگین این حشره و لزوم انجام چندین بار سمپاشی برای کنترل نسبی آن زیتونکاری در مناطق کم بازده آلوده به این آفت از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نخواهد بود.
ردیابی و کنترل بید زیتون
برای ردیابی و شکار حشرات کامل بید زیتون از روش های مختلفی استفاده می شود.
در کنترل بیولوژیک این آفت، از فرمون جنسی استفاده می شود. این فرمون به همراه تله های مناسب شکار شبپره های نـر ایـن حشره بکار می رود.
نوع و نحوه تله گذاری: دلتا و تله قیفی به همراه فرمون جنسی در ارتفاع 1.5 تا 2 متری از سطح زمین در زیر تاج درخت نصب می شود.
تعداد تله جهت ردیابی:1-5 تله در هکتار
زمان بازدید: تلـه هـا باید هر 7 تا 10 روز بازید شوند.
زمان تعویض فرمون: هر 3-4 هفته یکبار نیز باید تعویض شوند.
شرایط نگهداری: در دمای زیر صفر در یخچال برای 2 سال نگهداری شود.
کنترل بید زیتون
هرس زمستانه و از بین بردن شاخه هایی که دارای برگ های آلوده اند و نیز از بین بردن میوه های آلوده در کنترل این آفت موثرند.
در باغ های زیتون ، مبارزه توسط سموم شیمیایی جهت کنترل نسل دوم این آفت انجام می شود.
