بیماری خوشه صمغی گندم؛ مشخصات، خسارت و کنترل آن

بیماری خوشه صمغی گندم Bacterial Spike Blight

عامل بیماری خوشه صمغی گندم باکتری Corynebacterium tritici‌ می‌باشد که به طور معمول با نماند گال Anguina tritici همراه است، که البته الزامـى هــم نمی‌باشد. این بیماری از استا‌‌ن‌های آذربایجان شرقی، غربی، خوزستان، گلستان، اصفهان، کرمان و فارس گزارش شده است.

علائم بیماری

بارزترین نشانه‌های بیماری، وجود صمغ زرد رنگ روی خوشه گندم، گلوم، گلومل و ریشکها‌ می‌باشد. در داخل گلوم و گلومل به جای بذر، توده متراکم صمغ دیده‌ می‌شود. در حالت پیشرفته بیماری گلوم و گلومل کوچک مانده و به محور خوشه‌‌ می‌‌چسبند. در بسیاری از موارد خوشه به دلیل چسبندگی از غلاف خارج شده و از طرفی به علت ادامه رشد گیاه، دم خوشه پیچ خوردگی پیدا‌‌ می‌‌کند.

شکل ۱۰۶ – تغییر شکل برگ پرچم و تشکیل ترشحات چسبنده باکتریای روی خوشه در اثر بیماری خوشه صمغی

زیست شناسی

صمغ که از توده باکتری عامل بیماری تشکیل شده ابتدا لزج و چسبنده بوده و بعدا خشک و شکننده‌‌ می‌‌شود. باکتری عامل بیماری به تنهایی نمیتواند بیماری زا باشد، بلکه در این امر نماتد خوشه گندم Anguina tritici که در اکثر مناطق ایران نیز شایع است دخالت دارد.

شکل ۱۰۷ – سنبله گندم همراه با بیماری خوشه صمغی دانه‌های آلوده به نماند گالی و دانه‌های سالم

مدیریت تلفیقی بیماری

از آنجا که نماتد گال گندم در انتقال بیماری باکتریایی خوشه صمغی نقش عمده ای دارد لذا باید نماند مذکور از بین برود که این موضوع با بوجاری گال نماتد و تناوب زراعی امکان پذیر است.

منبع: آفات و بیمار‌‌ی‌های مزارع گندم در ایران – سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی