سوسک قهوه‌ای گندم
نام علمی: .Amphimallon caucasicum Gyll
خانواده: Scarabaeidae
مشخصات زیست شناسی خسارت و کنترل
طول بدن حشره کامل ١٧ – ١٤ میلیمتر و عرض آن 9-8 میلیمتر است. رنگ عمومی آن نیز قهوه‌ای تا قهوه‌ای روشن یکدست می‌باشد. سطح بدن از موهای بسیار ظریف و کوتاه طلایی رنگی با تراکم کم پوشیده شده است بالپوشها تمام شکم را نمی پوشانند. شاخک ۹ بندی و از نوع ورقی است. ساق پای جلویی دارای سه دندانه سیاهرنگ در قسمت خارجی و یک خار در سطح داخلی بوده و انتهای ساق پای عقبی نیز دارای دو خار می‌باشد. حشرات نر از ماده‌ها کمی کوچکترند. لارو قوسی شکل سفید و سر آن قهوه‌ای و دو تا سه حلقه انتهایی شکم لارو رنگی تیره دارد. حلقه انتهایی شکم دارای تزیینات خاصی می‌باشد. شفیره به رنگ قهوه‌ای روشن و از نوع آزاد است و داخل گهواره گلی در عمق ۸-۱۲ سانتیمتری خاک تشکیل می‌گردد. تخم کروی تا بیضوی نامتقارن و به رنگ سفید تا کرم است.
شکل ٤٩ – حشره کامل Amphimallon caucasicum Gyll.
این آفت در سراسر غرب کشور از آذربایجان تا خوزستان دیده میشود و به گندم، جو و دیگر گیاهان خانواده گندمیان حمله می.کند در بعضی مناطق غرب کشور تا تراکم حدود ۱۰ لارو در متر مربع نیز مشاهده گردیده است. در این تراکم خسارت بسیار شدید است. البته تنها تراکم مطرح نیست بلکه سایر شرایط نیز نقش دارند.
لاروهای این آفت پس از بارندگی‌های پاییزه فعال شده و با شروع رشد گندم از ریشه‌ها تغذیه کرده و آنها را قطع می‌‌کنند. بوته‌های قطع شده سبز خشک شده و سپس پلاسیده و با کوچک ترین فشار دست به راحتی از خاک خارج می‌‌گردند. خسارت لارو تا سرد شدن هوا به طول انجامیده و از این زمان تا اواخر اسفند بدون تغذیه در عمق ۱۸-۱۷ سانتیمتری خاک به حالت استراحت باقی می‌ماند. از اواخر اسفند ماه به بعد فعالیت و تغذیه لاروها مجدداً آغاز میشود که به دلیل رشد رویشی بوته و پنجه زدن آنها خسارت لاروی نیست. پس از طی مراحل پنجه زدن وساقه چندان محسوس رفتن گندم خسارت لاروها به صورت خالی شدن قسمتهایی از مزرعه كاملاً مشهود رد خواهد بود. لاروها در دهه دوم خرداد به شفیره تبدیل شده و این زمان مصادف با شیری شدن تا ابتدای خمیری شدن گندم است. شفیرگی در عمق ۱۲-۹ سانتی متری خاک داخل حفره گلی انجام میشود. از دهه اول تیر ماه که مصادف با رسیدن دانه‌هاست حشرات کامل خارج می‌شوند. سوسکها غروب به پرواز درآمده و پروازشان در مزارع غلات، نخود ،عدس، چغندرقند و انواع کدوئیان مشاهده می‌گردد. این آفت احتمالاً هر دو سال یک نسل دارد. به نظر می‌رسد رعایت تناوب می‌تواند در کاهش جمعیت این حشره نقش مناسبی داشته باشد.
منبع: آفات و بیمار‌‌ی‌های مزارع گندم در ایران – سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
