سوسک پوستخوار مدیترانه ای درختان ميوه (Shot hole borer)
سوسک پوستخوار درختان میوه، مسلماً از دیر زمان در ایران وجود داشته و این حشره منحصراً چوبخوار بوده و از نظر فعالیت و نوع خسارت یکی از آفات مهم درختان میوه در کشور محسوب می شود.
سوسک پوستخوار مدیترانه ای (Rugoloscolytus mediterraneus) یکی از مخرب ترین گروه های حشره در جهان است. به صورتی که بسیاری از خسارتهایی که در جنگلها و درختان موجود در فضای سبز شهری دیده میشود به علت حمله این سوسک میباشد.
مناطق انتشار و میزبان:
سوسک پوستخوار در تمام نقاطي از ايران كه درختان ميوه خانواده رزاسه كشت مي‌شوند از مرطوبترين نقاط كشور (گيلان و مازندران) تا خشك‌ترين آنها (باغات يزد و نقاط خشك اصفهان) و از سردترين مناطق كشور (همدان و زنجان و شهركرد) تا گرمترين آن فعاليت مي‌كند. البته خسارت آن در نواحي كوهستاني كمتر از دشت مي‌باشد.
گياهان ميزبان سوسک پوستخوار تمام درختان ميوه سردسيري هسته‌دار و دانه‌دار خانواده رزاسه مي‌باشند. به طور كلي آلبالو خيلي كمتر از ساير گونه‌هاي درختان هسته‌دار مورد حمله واقع مي‌شود كه شايد علت اصلي آن همانا عدم ازدياد اين درخت از طريق پيوند است. پيوند كردن درختان خود عاملي در جهت جلب حشرات كامل اين آفت براي استقرار روي آن درختان مي‌باشد. درختان ميوه دانه‌دار را مي‌توان از نظر شدت خسارت حمله آفت طبقه‌بندي نمود بدين معني كه سيب بيشتر از گلابي و به مورد حمله اين آفت قرار مي‌گيرد. خسارت روي هسته‌دارها بيشتر از دانه‌دارها مي‌باشد كه موجب ترشح صمغ در اين گياهان مي‌گردد.
مورفولوژی:
حشره کامل: حشره کامل سوسک کوچکی است که طول آن 1.4-2.6 میلیمتر می باشد. رنگ کلی بدن در افراد مختلف تفاوت هایی می کند، بدین معنی که به طور کلی بالپوش ها به رنگ قهوه‌ای هستند و حاشیه پشت سینه اول در هر چهار طرف قرمز است ولی به افرادی نیز برمی خوریم که رنگ کلی پشت سینه اول و بالپوشها قهوه‌ای بسیار روشن یک دست بوده و در مقابل آنها افرادی نیز دیده می شوند که رنگ سراسر بدن قهوه‌ای بسیار تیره است .
تخم: تخم این حشره بیضی شکل ، سفید شیری و به طول 0.5 میلیمتر است. لاروها شکل کلی خانواده Scolytidae را دارند بدین معنی که اصولاً پا نداشته و شکل عمومی آنها خمیده میباشد و رنگ آنها سفید است. ضمناً لارو این حشره دارای۵سن بوده که پس از آن به شفیره تبدیل می‌گردد. طول لارو کامل حدود 2.8 میلیمتر و شفیره نیز سفید رنگ است.
زیست شناسی:
این آفت داراي سه نسل در سال مي‌باشد. زمستان گذراني به صورت لار كامل در حد فاصل بين پوست و چوب درختان مي‌باشد. در بهار با مساعد شدن شرايط آب و هوا لاروها به شفيره تبديل شده و دراواسط بهار يعني دهه دوم ارديبهشت ماه حشرات بالغ پوست شاخه‌ها و تنه را سوراخ كرده و خارج مي‌شوند. حشرات كامل پس از مدتي تغذيه، جفت‌گيري و تخمريزي مي‌نمايند.
تخمريزي يك يا دو روز بعد از جفت‌گيري صورت مي‌گيرد. حشره ماده در زير پوست دالان مادري ايجاد نموده و در دو طرف آن تخمريزي مي‌نمايد. تعداد تخم حداقل 20 و حداكثر 105 عدد و متوسط 40 عدد مي‌باشد. بعد از 6 تا 10 روز لاروها خارج و دالان لاروي را عمود بر دالان مادري ايجاد مي‌نمايند. داراي 5 سن لاروي است. در انتهاي دالان لاروي اتاقك شفيرگي تشكيل مي‌شود كه لاروها در آن به شفيره و سپس به حشره كامل تبديل مي‌گردند.
نحوه خسارت:
خسارت سوسک پوستخوار در باغات ميوه ابتدا به صورت ضعف عمومي درخت‌ها و عدم جريان شيره نباتي در قسمت‌هاي هوايي و كوچك ماندن ميوه‌ها بروز كرده و بتدريج با خشك شدن سريع شاخه‌ها منجر به مرگ درخت مي گردد. حشرات كامل به محل اتصال دستجات ميوه و برگ به شاخه حمله كرده و باعث خشكيدن يكباره آنها مي‌شوند.
کنترل سوسک پوستخوار:
زراعی:
– آبياري منظم و به موقع تأثير به سزايي در کنترل این آفت دارد.
ـ تقويت درخت و خاك آن باتغذیه متعادل گیاهی.
– هرس و سوزاندن شاخه های آلوده به آفت.
