بیماری لکه قهوه‌ای سوخته غلات Leaf Blotch (Spot Blotch)
عامل بیمارعلای لکه قهوه‌ای گندم قارچHelminthosporium sativum (syn. Bipolaris sorokiniana) است که به رده قارچهای ناقص تعلق دارد قارچ عامل بیماری قادر است به گندم، تریتیکاله، جو و بسیاری از گرامینه ها حمله کند و در نواحی گرم و مرطوب کشور انتشار دارد.
علایم بیماری به صورت لکه‌های کشیده و بیضی شکل در برگها ظاهر شده و به طور معمول به رنگ قهوه‌ای تیره میباشد که با پیشرفت بیماری، بافت وسط لکه، قهوه‌ای روشن شده و اطراف آن را هاله کلروتیک با حاشیه نامنظم احاطه می‌‌کند. در آلودگی‌های شدید از به هم پیوستن لکه ها، برگ حالت سوختگی پیدا می‌‌کند.
شکل ۱۰۳ – علایم بیماری لکه قهوه‌ای سوخته برگ گندم در اثر قارچ H. sativum
قارچ عامل بیماری در هر مرحله از رشد گیاه ممکن است به آن حمله کند اما علایم بیماری بعد از خوشه دهی کاملاً مشخص می‌شود. در گیاهچه‌های آلوده لکه‌های قهوه‌ای تیره با بافت مرده روی ریشه‌ها، طوقه و غلاف برگهای پایینی به وجود می‌‌آید. چنانچه آلودگی‌های ریشه و طوقه قبل از گلدهی یا در طول آن به وجود بیاید به طور معمول قبل از تشکیل بذر گیاه از پای در می‌‌آید. در اغلب موارد آلودگی با سایر عوامل پوسیدگی ریشه مثل گونه‌های Fusarium و Ophiobolus graminis همراه است.
شکل ١٠٤ – علایم بیماری لکه قهوه‌ای سوخته روی ریشه و طوقه در اثر قارچ Helminthosporium sativum
عامل بیماری به وسیله بذر و بقایای گیاهی و خاک آلوده قابل انتقال میباشد. فرم جنسی به صورت پریتس بوده و می‌تواند به عنوان منبع آلودگی موجب آلودگی اولیه برگهای تحتانی و گسترش بیماری شود. اسپورزایی قارچ در سطح لکه‌های برگ صورت گرفته و انتشار آنها توسط عواملی مانند باد، باران و حشرات موجب تولید لکه‌های جدید در برگها می‌شود. چنانچه شرایط محیطی برای آلودگی مناسب باشد سنبلچه ها نیز آلوده می‌شوند و دانه‌های چروکیده تولید می‌کنند. توسعه بیماری در حرارت بالای ۲۰ درجه سانتی گراد به شدت افزایش می‌‌یابد.
روش‌هایی که برای کنترل بیماری لکه قهوه‌ای سوخته غلات به کار می‌رود شامل استفاده از ارقام مقاوم از بین بردن بقایای گیاهی آلوده، تناوب زراعی، کنترل علف‌های هرزگرامینه و ضدعفونی بذر با یک سم قارچکش سیستمیک و یا سیستمیک تماسی میباشد.
منبع: آفات و بیمار‌‌ی‌های مزارع گندم در ایران – سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
