پروانه مینوز برگ غلات
نام علمی: .Syringopais temperatella Led
خانواده: Scythridae
شناسایی آفت
بالهای این پروانه کشیده در انتها مدور و رنگ آنها قرمز برنزه طلایی است. پروانه‌های ماده کمی کوچکتر از نرها بوده و در ماده‌ها بال رویی در انتها دو لکه قهوه‌ای تیره دارد. بالهای زیری در نر و ماده تیره رنگ هستند. شکل لارو قدری مسطح و رنگ آن زرد کاهی می‌‌باشد. شفیره بلوطی رنگ بوده و دوران شفیرگی درون پیله نازک دوکی شکل و سفید مایل بـه خاکستری طی میشود. تخم زرد رنگ، بیضی شکل و کنگره دار است.
شکل ۵۲ – پروانه Syringopais temperatella Led. در حال تغذیه از نوش گل
مناطق انتشار گیاهان ،میزبان شیوه و شدت خسارت
این حشره تاکنون در سراسر غرب و شمال کشور و قسمت اعظم نواحی مرکزی و جنوبی ایران به صورت کم وبیش فعال دیده شده است. این آفت به گندم و جو، یولاف و چاودار خسارت وارد می‌‌آورد. در بین گیاهان غیر اهلی گونه‌های بسیاری از خانواده‌های گیاهی Dipsacaceae، Cruciferae، Compositae، Gramineae و Caryophyllaceae مورد حمله لاروهای این حشره قرار می‌‌گیرند لارو این حشره مینوز است و از پارانشیم برگ تغذیه می‌‌کند. شدت خسارت بالا بوده و یکی از آفات مهم گندم در ایران محسوب میشود.
شکل ۵۳ – خسارت شدید آفت به گندم
شکل ٥٤ – شکل دالا‌‌ن‌های لاروی روی برگ گندم
زندگی آفت
پس از بارندگی‌های پائیزه لاروهای سن اول این پروانه تدریجاً از خاک بیرون آمده و برروی غلات و علف‌های هرز میزبان رفته و از آنها تغذیه می‌کنند. سپس با رشد محصول به رشد خود ادامه داده و زمستان را به صورت لارو فعال در درون دالان ایجاد شده در پارانشیم برگ می‌‌گذرانند. اوایل فروردین لاروها آماده شفیره شدن در عمق ۱- ۰.۵ سانتی متری خاک شده و از اواخر فروردین پروانه ها به پرواز در می‌‌آیند و پس از چند روز تغذیه از شهد گل گیاهان مختلف بــه جفتگیری و سپس به تخمریزی در لایه 0.۵ سانتیمتری بخش سطحی خاک و ندرتاً در شکافهای موجود در خاک و زیر کلوخه ها می‌‌پردازند. لاروهای سن اول از تخمهای تفریخ شده خارج می‌شوند و بدون تغذیه به اعماق خاک رفته و تا موقع رویش گندم در پاییز بی حرکت باقی می‌‌مانند. این حشره یک نسل در سال دارد.
شکل ۵۵ – یک دسته تخم S. temperatella
مدیریت تلفیقی آفت
سوزاندن کاه و کلش بعد از برداشت محصول و قبل از کاشت محصول جدید آلودگی را کاهش می‌‌دهد. توصیه میشود به خاطر آسیبهای وارده به خاک بر اثر آتش زدن کـاه و کلش این کار هر چهار سال یکبار در مزارع آلوده صورت پذیرد. از آنجایی که این آفت اکثرا در کوهپایه‌ها زمین‌های شیبدار و دیمزارهای ضعیف گسترش دارد لذا بهتر است که این گونه زمین‌ها بیشتر به مراتع اختصاص یابند و از کشت غلات در این اراضی کم بازده خودداری شود و در صورت کشت غلات اراضی به خوبی تقویت گردند تا بتوانند خسارت آفت را تا اندازه ای تحمل نمایند. همچنین شخم عمیق بلافاصله بعد از برداشت محصول در کاهش لاروهای سن اول تابستان گذران و شخم در مزارع به آیش گذاشته شده برای جلوگیری از نشو و نمای آفت بر روی علف‌های هرز و بذور سبز شده بسیار مؤثر است. تناوب زراعی با حبوبات نیز به شرط مبارزه با علف‌های هرز می‌تواند جمعیت آفت را کاهش دهد. اما سمپاشی‌های رایج بر علیه سن مادر و پوره‌های سن گندم نتایج چندان مطلوبی در جهت کاهش جمعیت پروانه مینوز برگ گندم ندارد و در نهایت اینکه مشخص گردیده کـــه در مزارع دیم که جایگزین مراتع می‌گردند آلودگـــی گـاهی بـه ۱۰۰ درصد می‌‌رسد زیرا زیستگاه اصلی این آفت مراتع بوده که با تخریب آنها و جایگزین شدن گندم و همچنین کشت غلات در مزارع هم جوار مراتع آلوده به مینوز، جمعیت این حشره رو به فزونی نهاده است.
شکل ۵۶ – مقایسه قطعه بسیار آلوده و قطعه نسبتاً سالم گندم
منبع: آفات و بیمار‌‌ی‌های مزارع گندم در ایران – سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
