بد شکلی خیار دلایل و راه های درمان آن
شکل سیلندری و صاف میوه خیار نقش بسزایی در بازارپسندی میوه دارد اما در برخی مواقع در اثر برخی عوامل زنده و غیرزنده میوه تغییر شکل داده و بصورت کج، خمیده و بدشکل تولید می‌شود.
علت بیماری
دلایل زیادی باعث تغییر شکل میوه خیار می‌شود که به برخی از این عوامل اشاره می‌گردد:
تنش‌های محیطی
تنش‌های محیطی علاوه بر کاهش تولید میوه، ممکن است موجب تغییر شکل غیرطبیعی میوه‌ها شوند، از جمله این تنش‌های محیطی می‌توان به تنش گرمایی، تنش کم آبی، کمبود مواد غذایی و همچنین کمبود نور اشاره کرد. با توجه به اینکه نوسانات رطوبتی باعث تغییر شکل میوه خیار خواهد شد می‌توان با استفاده از مالچ، رطوبت خاک را حفظ نمود و رطوبت به شکل یکنواختی در خاک وجود داشته باشد. در شرایط گلخانه، دمای بیشتر از ۱۸ درجه سانتیگراد بهترین دما برای رشد خیار می‌باشد، درجه حرارت پایین ممکن است بر تمایز جوانه گل تأثیر بگذارد و منجر به رشد خیارهای خمیده شود. هوای گرم در زمان گرده‌افشانی باعث از بین رفتن دانه گرده می‌شود که این شرایط باعث می‌شود که گرده‌افشانی به شکل مطلوبی صورت نگیرد.
در این شرایط میوه ممکن است به صورت کج رشد کند یا کوتاه شود. خیارهایی که در شرایط گرده‌افشانی ضعیف تولید می‌شوند در انتهای میوه متورم می‌شوند و معمولا به رشد طولی مورد نظر نمی‌رسند. علاوه بر فاکتور گرما، شرایط آب و هوایی خیلی مرطوب، خشک، سرد یا ابری نیز تاثیر منفی بر گرده‌افشانی دارد. البته در مورد خیارهای گلخانه‌ای، اکثر ارقام پارتنوکارپ هستند و نیازی به گرده‌افشانی ندارند. نکته جالب در مورد خیارهای پارتنوکارپ گلخانه‌ای این است که اگر گرده‌افشانی اتفاق بیفتد، ممکن است منجر به تغییر شکل میوه شود.
بیماریهای گیاهی
بیماریهای گیاهی نیز در کاهش تولید میوه و تغییر شکل میوه تاثیرگذار هستند. ویروس موزائیک خیار باعث کاهش طول دوره رشد و همچنین تغییر شکل میوه می‌شود. بیماری زردی ستاره ای نیز موجب بدشکلی میوه خیار می شود.
حشرات:
کمبود زنبور در مزرعه نیز موجب گرده‌افشانی ضعیف در مزرعه می‌شود و منجر به تولید میوه های تغیر شکل یافته می‌شود. زمانی که به دلیل گرده‌افشانی ضعیف تنها بخشی از تخمدان‌های گل به صورت کامل گرده‌افشانی انجام دهند باعث می‌شود که رشد تخمدان بصورت یک طرفه باشد و یک سمت، رشد طولی می کند و سمت دیگر کوتاه می ماند که باعث می شود میوه خمیده شود. باتوجه به اینکه آفاتی همچون مگس سفید، عنکبوت قرمز و تریپس به میوه جوان در حال رشد که در آن زمان دارای بافت نرمی می باشد آسیب می رسانند باعث کج شدن میوه خیار می‌شوند. هر دو بیماری ویروس موزائیک خیار و زردی ستاره‌ای از طریق حشرات از جمله شته ها و سوسک خیار منتقل می‌شوند.
کمبود مواد غذایی
کمبود مواد غذایی نیز باعث تغییر شکل میوه خیار می شوند. کمبود نیتروژن سبب کوتاه و لاغر شدن میوه، زرد و خاردار شدن سطح میوه و در برخی مواقع موجب تیز شدن نوک میوه می‌شود. نیتروژن بیش از حد نیز منجر به تولید خیارهایی می شود که از حد طبیعی کوچک تر هستند. در شرایط کمبود پتاسیم میوه ها کوتاه و چاق هستند. کمبود پتاسیم باعث می شود که نوک میوه کشیده و انتهای میوه رشد و تکامل چندانی نداشته باشد و میوه حالت چماقی می گیرد. کمبود کلسیم باعث کوچک ماندن میوه و شیاردار شدن سطح میوه و بدشکلی در انتهای میوه می شود که به میوه حالت دوکی شکل می دهد. میوه های کوتاه، پیچ خورده با شکاف ها یا لکه های زرد رنگ طولی روی پوست خیار که حالت چوب پنبه ای دارند از بارزترین علائم کمبود بور می باشد.
دوکی شکل شدن میوه خیار
دوکی شدن میوه خیار به این صورت است که قسمت بالایی خیار(قسمت اتصال میوه به بوته) درشت تر از قسمت های پایینی میوه است.
علت این عارضه کمبود دو عنصر مهم کلسیم و نیتروژن می باشد. برای جبران این کمبود می توان از کود نیترات کلسیم استفاده کرد.
فاکتورهای تاثیر گذار در کمبود کلسیم شامل کمبود آب، آب ماندگی، شوری خاک، مقدار زیاد پتاسیم یا آمونیوم و بیماری های ریشه ای می باشد.
چماقی شکل شدن میوه خیار
چماقی شدن میوه خیار به این صورت است که قسمت پایینی خیار درشت تر از قسمت بالایی (قسمت اتصال میوه به بوته) میوه است.
در صورت کمبود عنصر پتاسیم در گیاه این اتفاق می افتد. کمبود پتاسیم در خیار همچنین باعث سوختگی حاشیه برگ ها نیز می شود. برای جبران این کمبود می توان از کودهای دارای پتاسیم بالا استفاده کرد.
پیچ خوردن میوه خیار
مصرف بیش از حد نیتروژن بخصوص کود اوره می تواند موجب مسمومیت در گیاه شود. علاوه بر کاهش میزان گل دهی به دلیل تحریک رشد رویشی بیش از حد و نهایتا کاهش مقدار محصول، علائم این مسمومیت در میوه بصورت پیچ خوردگی و توخالی شدن میوه بروز می کند.
آفات مکنده مانند سفیدبالک، تریپس و کنه ها در اثر تغذیه از بافت نرم میوه خیار در مراحل اولیه تشکیل میوه موجب بدشکلی و پیچ خوردن میوه خیار می گردد. این آفات به تغذیه از بافت سلولی تازه و ظریف بخشی از میوه در حال تشکیل، موجب تخریب این بافت ها می شود. در نتیجه اثر رشد سلولی بخش سالم میوه، میوه پیچ خورده و بصورت داسی شکل در می آید.
شرایط کنترل
- تغذیه مناسب
- تاریخ کاشت مناسب
- مدیریت آبیاری
- کنترل به موقع آفاتی که منجر به تغییر شکل میوه و همچنین انتقال بیماری می‌شوند.
- استفاده از حشره‌کش‌هایی که به جمعیت زنبورهای گرده‌افشان آسیبی نرساند.
- کاشت گیاهانی در اطراف مزرعه که دارای گل‌های جذب‌کننده زنبورها هستند
- استفاده از مالچ برای حفظ رطوبت و جلوگیری از نوسانات رطوبتی خاک
