پروانه میوه خوار بادمجان و راه ها کنترل آن
نام بیماری: پروانه میوه خوار بادمجان
نام انگلیسی: Eggplant Fruit Borer
نام علمی: Leucinodes orbonalis
پروانه میوه خوار بادمجان Eggplant fruit and shoot borer (EFSB) از پر خسارت ترین آفات بادمجان در جنوب آسیاست. این آفت از سال ۱۳۷۶ در استان مازندران و سپس سایر مناطق کشور به خصوص هرمزگان موجب خسارت روی میوه بادمجان شده است. علاوه بر بادمجان، گوجه فرنگی، سیب زمینی و سیب زمینی شیرین دیگر میزبان‌های این آفت هستند.
نحوه خسارت پروانه میوه خوار بادمجان
آسیب به گیاه عمدتا توسط لاروها انجام می شود. لاروها با سوراخ کردن گل‌ها، جوانه‌ها یا میوه‌ها وارد بافت‌های گیاهی شده و با تغذیه از محتویات درونی این بافت ها و ایجاد دالان موجب خسارت به گیاه میزبان می شوند. در مراحل ابتدایی فاز رویشی، تغذیه لاروها از سرشاخه ها انجام می شود که با ورود به سرشاخه ها و ایجاد دالان‌هایی مملو از فضولات لاروها موجب پژمردگی سرشاخه ها و در نهایت مرگ و ریزش آنها می شوند. تغذیه لاروها از میوه بیشتر از سایر قسمتهای گیاه است که سوراخ کردن بافت میوه و وجود فضولات لارو داخل بافت میوه، میوه را غیر قابل استفاده می‌کند.
چرخه زندگی پروانه میوه خوار بادمجان
حشرات ماده تخم ها را به صورت تکی یا در گروه های ۲ تا ۵ تایی در سطح زیرین برگ، ساقه، غنچه و قاعده میوه گیاه قرار می دهند. تخم ها سفید رنگ و از نظر ظاهری صاف هستند و قبل از تفریخ قرمز می‌شوند. دارای ۵ سن لاروی بوده و طول دوره کامل ۱۵ و میانگین طول دوره شفیرگی ۶-۵ روز می‌باشد. در عرض ۳ تا ۵ روز لارو از تخم‌ها خارج می‌شود.
لارو بلافاصله پس از خارج شدن از تخم وارد بافت های گیاهی می شود. طول بدن لاروها ۱۸-۱۵ میلی‌متر بوده و با بالغ شدن لارو رنگ بدن آنها صورتی شفاف همراه با موهای ضخیم شده و لکه های تیره در سرتاسر بدن قابل مشاهده است. لارو بالغ از بافت های گیاه میزبان خارج شده و در بین برگها افتاده یا روی سطح ساقه و میوه های گیاه میزبان شفیره ایجاد می‌کند.
در طول زمستان لاروها در داخل خاک زمستان گذرانی می کنند. شفیره شدن در داخل یک پیله سخت به رنگ خاکستری تا قهوه‌ای رخ می دهد. بال‌های جلویی و عقبی حشره بالغ دارای کرک های حاشیه‌ای و لکه های قهوه ای مایل به صورتی است. طول عمر پروانه های نر ۴-۳ روز و پروانه ای ماده ۵-۴ روز است. چرخه زندگی در ۴۳-۲۱ روز کامل می‌شود.
اقدامات پیشگیرانه برای پروانه میوه خوار بادمجان
استفاده از واریته های مقاوم در صورت امکان.
محل کشت را به طور مرتب از نظر علائم وجود آفت کنترل کنید.
برگ ها، شاخه ها یا میوه های آسیب دیده باید جدا کرده و در فاصله ای دور از مزرعه از بین بروند.
زمین را از میوه ها، برگها و شاخه های افتاده تمیز نگه دارید.
در صورت آلودگی شدید، کل گیاه باید ریشه کن شده و از بین برود.
از تله های فرمونی برای جذب یا صید پروانه بالغ استفاده کنید.
كشت گياهان غيرميزبان و اجرای تناوب دوساله.
ایجاد حصار در مزرعه به ارتفاع 2.5 متر به منظور جلوگیری از وارد شدن پروانه های ماده به داخل مزرعه، زیرا اين حشره بسيار تنبل است و قادر به پرواز در ارتفاع بالاتر نمی باش
کنترل ارگانیک پروانه میوه خوار بادمجان
چندین انگل از لاروهای این آفت تغذیه می کنند، به عنوان مثال Pristomerus testaceus ،Cremastus flavoorbitalis و Shirakia schoenobic. گونه های Pseudoperichaeta ،Braconids و Phanerotoma نیز باید ترویج و یا در این زمینه در مزارع معرفی شوند. زنبور Eriborus sinicus از دشمنان طبيعی اين آفت است كه به صورت پارازيتوئيد داخلی عمل می كند. عصاره هسته دانه چریش 5 درصد یا اسپینوساد نیز می تواند در میوه های آلوده استفاده شود.
کنترل شیمیایی پروانه میوه خوار بادمجان
کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک (در صورت وجود) را همیشه در نظر داشته باشید. حشره کش های فن والریت 20% (سوميسيدين) و دلتامترین 2.5% (دسيس) به ميزان 0.7 تا 1 ليتر در هكتار، مالاتیون 57% به میزان 2 تا 2.5 لیتر در هزار در كنترل آفت بسيار مؤثر بوده است. سمپاشی بايد زمانی صورت گيرد كه لاروهای سن يک در روی ساقه سرگردان هستند و به عبارتی تخم ها باز شده اند.
