کرم برگخوار پاییزه و روش های کنترل آن
کرم برگخوار پاییزه؛ آفتی خطرناک با قدرت تخریب سریع در مزارع
کرم برگخوار پاییزه یکی از مهمترین آفات برگخوار در مزارع است که هر ساله در بسیاری از مناطق کشور خسارت اقتصادی قابلتوجهی ایجاد میکند. این آفت با نام علمی Spodoptera litura شناخته میشود و بهدلیل قدرت تکثیر زیاد، فعالیت شبانه و توانایی خوردن حجم بالایی از برگ، بهعنوان یک آفت کلیدی در محصولات زراعی بهویژه صیفیجات، پنبه، سویا، چغندر، ذرت، تنباکو و بسیاری گیاهان دیگر شناخته میشود. تشخیص بهموقع و مدیریت صحیح آن میتواند از کاهش عملکرد و هزینههای سنگین جلوگیری کند.
ویژگیهای زیستی کرم برگخوار پاییزه
این آفت از گروه شبپرههاست و فعالیت اصلی آن در ساعات شب اتفاق میافتد. شبپرههای ماده پس از جفتگیری تخمهای خود را بهصورت دستهای روی سطح زیرین برگها قرار میدهند. هر ماده میتواند صدها تخم بگذارد؛ به همین دلیل جمعیت آفت در مدت کوتاهی زیاد میشود. تخمها معمولاً به رنگ زرد کمرنگ بوده و با پوشش کرکی و سفیدرنگ روی برگ دیده میشوند.
لاروها در ابتدا کوچک و کمتحرک هستند، اما هرچه سن لاروی بیشتر میشود، قدرت تخریب و تغذیه آنها نیز افزایش پیدا میکند. لاروهای سنهای بالا قادرند در مدت کوتاهی بخش بزرگی از برگهای یک بوته را بخورند. بدن لاروها معمولاً سبز تا قهوهای با نوارهای طولی روشن و تیره است.
علائم خسارت آفت در مزرعه
اولین نشانهها معمولاً زمان مشاهده بقایای برگ خوردهشده، سوراخهای متعدد روی برگها و پوسیدگی حاشیه برگها دیده میشود. در سنین اولیه، لاروها سطح برگ را خراش میدهند و لکههای نازک و نیمهشفاف ایجاد میکنند. اما در لاروهای سن بالا، خسارت شدیدتر بوده و بخشهای وسیعی از پهنک برگ بهطور کامل خورده میشود.
در محصولات حساس مانند پنبه و چغندر، برگخواری شدید باعث کاهش رشد و اختلال در فتوسنتز میشود. در سبزیجات و صیفیجات، علاوهبر کاهش عملکرد، کیفیت محصول نیز افت میکند. اگر جمعیت آفت کنترل نشود، بوتهها ضعیف شده و در نهایت خشک میشوند.
شرایط مناسب برای طغیان آفت
کرم برگخوار پاییزه در مناطق گرم و مرطوب فعالیت بیشتری دارد و معمولاً در اواخر تابستان تا اواسط پاییز جمعیت آن به اوج میرسد. شرایط زیر در طغیان این آفت نقش مهمی دارند:
دمای مناسب بین ۲۰ تا ۳۰ درجه
رطوبت نسبی بالا
تراکم زیاد گیاهان در مزرعه
وجود杂علف و گیاهان میزبان اطراف زمین
عدم مدیریت صحیح بقایای گیاهی
بهدلیل اینکه شبپرهها پرواز قوی دارند، میتوانند از مزارع اطراف نیز وارد زمین شوند. بنابراین مدیریت منطقهای در کنترل آفت اهمیت زیادی دارد.
روشهای پیشگیری و مدیریت آفت
۱. رعایت بهداشت مزرعه
از بین بردن بقایای گیاهی آلوده، کنترل علفها و شخم عمیق بعد از برداشت باعث از بین رفتن لاروها و شفیرهها میشود.
۲. تناوب زراعی
کشت مداوم محصولات حساس در یک زمین باعث افزایش جمعیت آفت میشود. تناوب صحیح جمعیت آفت را کاهش میدهد.
۳. کشت در زمان مناسب
بهتعویق انداختن تاریخ کاشت یا هماهنگی کشت منطقهای میتواند از همزمانی دوره حساس گیاه با اوج جمعیت آفت جلوگیری کند.
استفاده از تلههای نوری و فرمونی
این تلهها نقش مهمی در پایش و هشدار اولیه دارند. تله فرمونی میتواند ورود شبپرههای ماده را نشان دهد و زمان مناسب سمپاشی را مشخص کند.استفاده از دشمنان طبیعی
پارازیتوئیدهایی مانند زنبور Trichogramma و حشرات شکارگر مثل کفشدوزک و بالتوری نقش مهمی در مهار طبیعی آفت دارند. حفاظت از این حشرات مفید نیازمند کاهش مصرف سموم نامناسب است.مدیریت شیمیایی آفت
در صورت مشاهده اولین علائم خسارت یا افزایش تعداد بالغها در تلهها، کنترل شیمیایی توصیه میشود. مهمترین نکته، سمپاشی در سنین اولیه لاروی است؛ چون لاروهای کوچک حساسترند و کنترل آنها آسانتر و کمهزینهتر است.
گروههای رایج و مؤثر شامل موارد زیر هستند:
اسپینوزاد
ایندوکساکارب
کلرنترا نیلیپرول
لوفنورون و دیفلوبنزورون (تنظیمکننده رشد حشرات)
ترکیبات ترکیبی با اثر تماسی و گوارشی
حتماً باید تناوب بین گروههای مختلف رعایت شود تا آفت نسبت به سموم مقاوم نشود. سمپاشی عصر یا غروب که لاروها فعالتر هستند، اثرگذاری بالاتری دارد.
جمعبندی
کرم برگخوار پاییزه یک آفت بسیار مخرب با قدرت تخریب سریع است که در صورت عدم مدیریت، میتواند بخش زیادی از مزرعه را نابود کند. شناخت چرخه زندگی، پایش دقیق مزرعه، کنترل در سنین اولیه، رعایت اصول زراعی و استفاده از سموم مناسب در زمان درست میتواند خسارت آفت را تا حد زیادی کاهش دهد. مدیریت ترکیبی، بهترین روش برای کنترل پایدار و اقتصادی این آفت است.
